Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

regium nomen

  • 1 nomen

    nōmen, inis n.
    1) имя, название, наименование (n. paternum Dig; amicitiae sanctum et venerabile nomen O)
    aliquem nomĭne clamare V (increpare L) — звать кого-л. по имени
    n. mihi est Gajo (Gajus, Gai) Pl, C etc.меня зовут Гаем
    n. dare C, L (edere, profiteri L) — явиться (записаться) добровольцем
    n. accipere L — внести (чьё-л.) имя в избирательные списки
    n. alicujus deferre de aliquā re C — привлечь кого-л. к судебной ответственности по обвинению в чём-л.
    n. recipere C — принять жалобу, т. е. дать ход делу ( о преторе)
    alicui nomine notum esse C — быть известным кому-л. (лишь) по имени
    2) (тж. n. gentilicium или gentĭle Su) родовое имя ( иногда = praenomen или cognomen C etc.)
    aliquem in familiam nomenque adoptare Su — принять кого-л. в состав рода
    3) звание, титул (n. regium C; n. imperatoris Cs); сословие (clarissimum n. Dig = senatores); достоинство (n. regale C)
    4) грам. имя, преим. существительное Q; слово, термин
    5) род (n. Fabiorum C; ex nomine defuncti Dig)
    6) народ, нация или страна
    n. populi Romani и n. Romanum C etc. — всё римское, римский народ
    n. Latinum Lлатиняне или страна латинян (Латий)
    7) человек, лицо
    vestrum n. Lvos
    8) славное имя, слава, известность, знаменитость
    n. habere Cбыть славным
    sine nomine V, O, Just — неизвестный, неведомый, безымянный
    iisdemne ut finibus n. suum, quibus vita, terminaretur? C — неужели его слава окончится там, где кончилась его жизнь?
    9) предлог, повод, формальное основание
    eo nomine C etc. — на этом основании, по этой причине
    nullo nomine non VP — во всех отношениях, всячески
    nomine alicujus rei C etc. — во имя (ради) чего-л.
    meo nomine C etc.ради меня или с моей стороны или по моим соображениям или от моего имени
    uno nomine C — разом, сразу, в целом
    10) видимость, форма, (одно лишь) имя (rex nomine magis, quam imperio Nep)
    11) лицевой счёт, долговая запись, долг
    n. facere C, O (in tabulas или in codĭcem referre C) — записать долг (за кем-л.)
    n. solvere (dissolvere, exsolvere, expedire) Cоплачивать (погашать) долг
    12) долговая расписка, денежное обязательство
    alicui certis nominibus grandem pecuniam debere C — задолжать кому-л. крупную сумму под бесспорные долговые обязательства
    13) должник (n. certum или bonum C, lentum Sen)

    Латинско-русский словарь > nomen

  • 2 ascisco

    adscisco (ascisco), ĕre, ascivi (qqf. ascii), ascitum - tr. - [st2]1 [-] appeler à soi, faire venir, mander, adjoindre, accepter pour, recevoir dans, adopter (qqn). [st2]2 [-] acquérir, attirer à soi, gagner. [st2]3 [-] adopter (une chose), admettre, emprunter, agréer, approuver. [st2]4 [-] s'attribuer, s'arroger.    - adsciscere aliquem filium, Plin.-jn.: adopter qqn pour fils.    - sibi Tiberium adscivit, Tac. A. 4, 57: il s'attacha par l'adoption à Tibère (il adopta Tibère).    - aliquem testamento in bona et nomen adsciscere, Suet. Galb. 17: désigner qqn dans son testament comme l'héritier de ses biens de son nom.    - socios sibi ad id bellum Osismios adsciscunt, Caes. BG. 3.9.10: ils reçoivent les Osismes dans leur alliance pour cette guerre.    - ascitus superis, Ov. P. 4, 9: admis au rang des dieux.    - aliquem in civitatem asciscere: admettre qqn au droit de cité, donner le droit de cité à qqn.    - regium nomen asciscere: prendre le nom de roi.    - asciscere prudentiam sibi, Cic.: s'attribuer des lumières.
    * * *
    adscisco (ascisco), ĕre, ascivi (qqf. ascii), ascitum - tr. - [st2]1 [-] appeler à soi, faire venir, mander, adjoindre, accepter pour, recevoir dans, adopter (qqn). [st2]2 [-] acquérir, attirer à soi, gagner. [st2]3 [-] adopter (une chose), admettre, emprunter, agréer, approuver. [st2]4 [-] s'attribuer, s'arroger.    - adsciscere aliquem filium, Plin.-jn.: adopter qqn pour fils.    - sibi Tiberium adscivit, Tac. A. 4, 57: il s'attacha par l'adoption à Tibère (il adopta Tibère).    - aliquem testamento in bona et nomen adsciscere, Suet. Galb. 17: désigner qqn dans son testament comme l'héritier de ses biens de son nom.    - socios sibi ad id bellum Osismios adsciscunt, Caes. BG. 3.9.10: ils reçoivent les Osismes dans leur alliance pour cette guerre.    - ascitus superis, Ov. P. 4, 9: admis au rang des dieux.    - aliquem in civitatem asciscere: admettre qqn au droit de cité, donner le droit de cité à qqn.    - regium nomen asciscere: prendre le nom de roi.    - asciscere prudentiam sibi, Cic.: s'attribuer des lumières.
    * * *
        Ascisco, asciscis, asciui, ascitum, pen. prod, asciscere. Cic. Prendre ou appliquer à soy.
    \
        Asciscere sibi laudem. Cic. S'attribuer.
    \
        Asciscere sibi nomen regium. Liu. Usurper et prendre le nom et tiltre de Roy.
    \
        Asciscere sibi socios. Caes. Prendre à compaignons.
    \
        Asciscere sibi oppidum. Cic. Allier, Associer.
    \
        Voluntarios vndique ad spem praedae asciuerunt. Cic. Ont appelé.
    \
        Asciscere consuetudinem. Cic. Prendre une coustume.
    \
        Asciscere peregrinos ritus. Liu. Prendre d'ailleurs estranges facons de faire.
    \
        Asciscere leges. Cic. Prendre, ou faire venir d'ailleurs, et en user.
    \
        Ascita et accepta a Graecis sacra, vel ex Phrygia. Cic. Qu'on a fait venir de Grece.
    \
        Asciscere ciuem, vel asciscere in ciuitatem. Cic. Recevoir pour citoyen, Passer bourgeois.

    Dictionarium latinogallicum > ascisco

  • 3 Krone

    Krone, I) jede runde, kreisförmige Umgebung: corona (nur von Gegenständen, die etw. ringförmig umgeben, z.B. die K. des Hufes, des Mondes, einer Säule). – die K. des Baums. arboris cacumen. arbor summa (der Gipfel des Baums); caput arboris (die ganze obere kronenartige Partie des Baums). – II) Umgebung des Hauptes, 1) als Zierde, bes. an Helden, Dichter etc. als Belohnung verteilt: corona (die kranzähnliche Zierde des Hauptes, z.B. als Belohnung für Errettung eines römischen Bürgers, corona civica). – jmd. (um ihn zu belohnen) mit einer K. beschenken, alqm coronare; alqm coronā donare. – Daher bildl.: a) schönste Zierde: α) v. Lebl.; z.B. die Autorität ist die K. des Greisenalters, apex est senectutis auctoritas: die Scham ist die K. der Tugenden, *pudor omnium virtutum est primus. – β) von Menschen: decus. decus et ornamentum. decus et lumen. splendor (die Zierde, z.B. ordinis). – princeps (der Vorzüglichste, z.B. iuventutis). – die K. der Ritter, equitum decus. – b) = die größte, wichtigste Zierde etc., in der Redensart: einer Sachedie K. aufsetzen, cumulo augere alqd (v. Verf.): cumulum alcis rei afferre alci (von Dingen, z.B. jmds. Freude. cum. gaudii alci aff.): durch etwas einer Sache die K. auff etzen, alqā re cumulare alqd: dies setzte seinem Glücke die K. auf, his supremus felicitati eius cumulus accessit: seinem Verdienste (um jmd.) die K. aufsetzen, absolvere beneficium suum. – 2) die kreisförmige Umge bung des Hauptes von Metall, als Abzeichen der königlichen etc. Würde: diadema, ătis,n. (διάδημα); rein lat. insigne regium capitis u. bl. insigne capitis u. bl. insigne regium, – mit der K. auf dem Haupte, insigni capitis decorus: die K. aufsetzen, s. krönen no. II. – Dah. meton.: a) = Herrschaft, Reich: summa rerum. regnum. imperium. regium nomen (Königstitel). – die K. gelangt an jmd. od. es gelangt jmd. zur K., regn um et diadema oder summum imperium oder summa rerum defertur alci od. ad alqm: die K. geht auf jmd. über, imperium transit ad alqm: nach der K. streben, regnum affectare: Kronen geben und nehmen, regna dare et adimere: Kronen verkaufen, regna pretio dare: die K. verschmähen, nomen regium aspernari. – b) = Staat, Königreich, auch König als Gewalthaber: regnum.rex. – Güter der K., praedia publica.

    deutsch-lateinisches > Krone

  • 4 Königstitel

    Königstitel, regis titulus. – regium nomen (Königsname). – den K. annehmen, regium nomen sumere od. assumere od. asciscere (asc. bes. widerrechtlich); regem se appellari iubere (sich König nennen lassen). – er hat den K. erhalten, rex appellatus est. Königstochter, regis filia; virgo regia.

    deutsch-lateinisches > Königstitel

  • 5 Königsname

    Königsname, nomen regium. – nomen regale (ein Name, wie ihn ein König führt).

    deutsch-lateinisches > Königsname

  • 6 adscisco

    adscisco (ascisco), ĕre, ascivi (qqf. ascii), ascitum - tr. - [st2]1 [-] appeler à soi, faire venir, mander, adjoindre, accepter pour, recevoir dans, adopter (qqn). [st2]2 [-] acquérir, attirer à soi, gagner. [st2]3 [-] adopter (une chose), admettre, emprunter, agréer, approuver. [st2]4 [-] s'attribuer, s'arroger.    - adsciscere aliquem filium, Plin.-jn.: adopter qqn pour fils.    - sibi Tiberium adscivit, Tac. A. 4, 57: il s'attacha par l'adoption à Tibère (il adopta Tibère).    - aliquem testamento in bona et nomen adsciscere, Suet. Galb. 17: désigner qqn dans son testament comme l'héritier de ses biens de son nom.    - socios sibi ad id bellum Osismios adsciscunt, Caes. BG. 3.9.10: ils reçoivent les Osismes dans leur alliance pour cette guerre.    - ascitus superis, Ov. P. 4, 9: admis au rang des dieux.    - aliquem in civitatem asciscere: admettre qqn au droit de cité, donner le droit de cité à qqn.    - regium nomen asciscere: prendre le nom de roi.    - asciscere prudentiam sibi, Cic.: s'attribuer des lumières.

    Dictionarium latinogallicum > adscisco

  • 7 affecto

    af-fecto (ad-fecto), āvi, ātum, āre (afficio), sich an etw. machen, I) erfassen, ergreifen, 1) eig. (u. bildl.): a) im allg.: ubi nulla datur dextrā affectare (sc. navem) potestas, es zu ergreifen, zu erhaschen, Verg. Aen. 3, 670: u. (bildl.) affectare viam (iter), einen Weg einschlagen, sich einen Weg bahnen, sich Bahn brechen, um zu einem Ziele zu gelangen od. wohin zu gelangen, ad eam rem adfectas viam (du gehst darauf aus), ut etc., Plaut. Men. 686: eam adfectat viam, ut etc., Plaut. aulul. 575: quae dominatio quam viam munitet et quod iter adfectet, videtis, Cic. Rosc. Am. 140.: viam affectat Olympo (zum O. = zur Unsterblichkeit), Verg. georg. 4, 562: ad alqm aff. viam, sich Bahn brechen, Eingang suchen, Ter. heaut. 301; Phorm. 964 (kühn auf jmd. losgehen). – b) eine Frauensperson beschlafen, ancillam hospitis, Capit. Maximin. 12, 4: mulierem, Ps. Apul. de herb. 16, 3 lemm. (s. dazu Ackermann S. 316). – 2) übtr.: a) auf etw. sich einlassen, mit etw. sich befassen, eam rem, Liv. 29, 6, 2: m. ad u. Akk., ad quod (opus) Romanum non affectasset ingenium, Firm. math. 5. praef. p. 115 ed. Basil. – b) etw. erringen, sich aneignen od. verschaffen, regnum, Liv. 1, 46, 2: opes (Macht), Liv. 24, 22, 11. – c) jmd. heimsuchen, gravi morbo affectari, Liv. 29, 10, 1. – II) etw. anstreben, erstreben, 1) nach etw. trachten, streben, etw. sich anzueignen suchen, auf etw. bedacht sein, es auf etw. absehen (im guten u. üblen Sinne), a) im allg.: omni diligentiā munditiam, non affluentiam, Nep.: artem, Val. Max.: elegantiam Graecae orationis Latinis verbis, Gell.: spem potiundae Africae, zu verwirklichen suchen, hegen u. pflegen, Liv.: u. so easdem spes, Ov. – im üblen Sinne, caelum, Ov.: immortalitatem, Curt.: famam eruditionis, clementiae, Quint. u. Tac.: plausum, Quint.: non admodum commoda fisci, Eutr.: diligentiam in supervacuis, sorgfältig zu erscheinen suchen, Plin.: studium carminum, den Dichter zu machen suchen, Tac.: dicacitatem in deformibus lucris, gern Witze machen bei usw., Suet. – m. ad u. Akk., ad gloriam, Tert. apol. 39: ad omnem malitiae suae scaenam (Trugwerk), Tert. de anim. 46. – m. Infin. = darauf ausgehen, es darauf absehen, sich unterfangen, Plaut. Bacch. 377. Ov. am. 2, 39. Sil. 4, 138. Stat. Theb. 1, 132. Auson. parent. 26, 12. Amm. 25, 4, 18. Porphyr. Hor. sat. 2, 3, 275: u. so m. Nom. u. Infin., qui docti esse affectant, gelehrt erscheinen wollen, Quint. 10, 1, 97 (vgl. 5, 10, 28): tu tamen affectas, Nestor, dici atque videri pauper, Mart. 11, 32, 5: u.m. ut u. Konj., Eutr. 5, 4. Ambros. de off. 3, 16, 97. – b) in polit. Beziehung, α) übh. etw. erstreben, nach etw. streben, Gelüste tragen, es auf etw. absehen, sich um etw. bewerben, bellum Hernicum (nach der Führung des Kr.), Liv.: Galliarum societatem arte donisque, Tac.: studia militum spe successionis, Tac.: honorem, Sall.: dominationes, Sall. fr.: regnum, Curt.: imperium (Herrschaft, Thron), Liv.: tyrannidem, Quint.: regium nomen, Suet. – β) nach einem Lande usw. Gelüste tragen, es auf seine Seite zu bringen, es zu gewinnen suchen, sich zu unterwerfen suchen, Gallias, Vell.: proximas civitates, Tac.: Siciliam, Flor.: civitates formidine aut pollicitando praemia, Suet. – 2) etw. erkünsteln, erheucheln, decus in dicendo, Quint.: in verbis effusiorem cultum, Quint.: daher Partiz. affectatus, a, um, v. der Rede usw., gekünstelt, gesucht, erheuchelt, subtilitas affectata, Quint.: affectata aliis castitas, tibi ingenita atque innata, Plin. pan. – m. dopp. Acc., sunt qui se divites affectant, sich für reich ausgeben, Augustin. serm. 36, 1 u. 7. – m. Acc. u. Infin., homo, qui se divitem videri affectat, sich so stellt, daß er reich erscheint, Augustin. ep. 36, 1.

    lateinisch-deutsches > affecto

  • 8 excello

    ex-cello, ere, empor- od. hervorragen, sich erheben, als verb. fin. (vgl. dagegen excellens u. excelsus) nur übtr., I) im allg.: scio solere plerisque hominibus (in) rebus secundis animum excellere, sich stolz zu erheben, Cato origg. 5. fr. 1: quia liberi super parentes excellant, sich über die E. erhöben, Plin. 24, 173. – II) insbes. hervorragen, sich hervortun, sich auszeichnen, qui (artifex) quidem excellat, Cic.: quamvis licet excellas, Cic.: illud excellit regium nomen, Cic.: duo (opera) maxime excellunt, Mela: ipsa multarum artium scientia eminet atque excellit, Tac. dial. – m. Abl. (durch, in), animi magnitudine, Cic.: abstinentiā, Nep.: arte colendi religiones, Liv.: u. (im üblen Sinne) singulis vitiis aut etiam pluribus, Cic.: improbitate, Cic. – mit in u. Abl., in qua arte excello ipse, Cic.: alius in alia parte excellebat magis, Cic.: in amicitiis expetendis colendisque maxime excellit, Cic. – mit inter u. Akk., inter quos posset excellere, Cic.: quantum inter omnes unus excellat, Cic. – m. in u. Abl. u. praeter u. Akk., in eo genere praeter ceteros, Cic. – m. super u. Akk., quia super ceteros excellat, Liv. 38, 43, 4. – m. Dat. (vor wem?), ita figuratum esse corpus, ut excellat ceteris, Cic.: hic miramur hunc hominem tantum excellere ceteris, Cic.: zugl. m. Abl. (durch, in), qui dignitate principibus excellit, Cic.: zugl. m. in u. Abl., in quibus tu longe aliis (vor a.) excellis, Cic. – / Nbf. (nach der 2. Konjug.) excellet, Curt. 9, 1 (5), 24. Macer Aemil, b. Diom. 374, 22. Prud. apoth. 560 ed. Obbar. (Dressel excellit): excelleas, Cic. fr. b. Prisc. 8, 96 u. 10, 36 (dagegen Cic. de off. 1, 64 u. in den andern dazu von Heine aus Cicero angeführten Stellen jetzt excellit u. dgl.): Pers. (v. excelleo) excelluit, Augustin. de civ. dei 2, 15. Schol. Bob. in Cic. Arch. argum. in. p. 353, 6 B.: excelluerunt, Gell. 14, 3, 7; vgl. Prisc. 8, 96 excello excellis et excelleo excelles; u. 10, 35 ›excello vel excelleo, exculi, vel, ut alii, excellui‹; u. Eutych. 477, 28 K. ›excello, excellis, quod etiam excelleo antiqui dixerunt‹.

    lateinisch-deutsches > excello

  • 9 perinvisus

    per-invīsus, a, um, sehr verhaßt, homo dis ac nobilitati perinvisus, Cic. or. pro Cornel. orat. 1. fr. A. VII, 53 Mueller: regium nomen, cunctis fere liberis gentibus perinvisum, Sulp. Sev. chron. 1, 32, 3.

    lateinisch-deutsches > perinvisus

  • 10 halten

    halten, I) v. tr. u. v. r.: 1) gefaßt haben: tenere. – jmd. beim Mantel h., pallio alqm tenere: jmd. an od. bei der Hand h., alqm manu tenere; alci manus dare (um ihn zu führen): jmdm. die Hand h. beim Schreiben, scribenti manum od. scribentis digitos tenere; scribentis manum manu super impositā regere (die Hand halten u. führen): beim Unterschreiben, alci manum tenere ad subscribendum: etw. im Munde h., alqd ore od. in ore tenere; alqd ore continere; alqd in ore retinere. sich an etw. halten, a) eig.: prehendere, apprehendere alqd. – b) uneig.: α) bei etw. bleiben, beharren, tenere alqd (z.B. praeceptum: an den Vertrag gehalten sein, foedere teneri). – sequi alqd (z.B. scriptum: u. alcis sententiam: u. auctorem neminem unum). – stare alqā re (bei etw. stehen bleiben, nicht hinausgehen über etc., z.B. priore foedere). – sich an die Worte h., inhaerere verbis. – β) sich nach etw. richten, sich auf etwas verlassen, sequi alqd.

    [1202] 2) die Bewegung einer Person oder Sache hindern, bes. das Fortschreiten od. Fallen: tenere. sustinere (z.B. ten. furem: u. sust. equum: u. arma vix sustinere posse: u. columnae sustinent templum). – retinere (zurückhalten, z.B. alqm manu: u. retine me [daß ich nicht falle]!). – sublevare (jmd., der nicht gut stehen kann, fallen will, aufrecht zu erhalten suchen, unterstützen; dah. »sich aneinander h.«, subl. invicem). – das Heer im Lager h., exercitum castris continere: eine Stadt (durch Verteidigung) h., urbem retinere defendereque: die Stadt ist nicht zu halten, urbs amittitur. sich halten, a) eig.: α) von Laufenden, Stürzenden etc.: se sustinere (vgl. »sich aufrecht erhalten« unter »aufrecht«). – sich kaum auf dem Pferde h. können, in equo haerere vix posse. – β) von Bleibenden: sich in der Stadt halten, oppido se continere: sich über dem Wasser h., exstare aquā – b) uneig.: α) nicht verderben etc.: permanere integrum od. diuturnum (unversehrt od. von langer Dauer bleiben, z.B. von Leichen). – servari posse (aufbewahrt werden können, vom Getreide etc.). – vetustatem od. aetatem ferre, auch mit dem Zus. bene (v. Wein). – valere (in Geltung bleiben, z.B. haec fama valebat). – sich nicht halten, vetustatis esse impatientem (vom Wein); evanescere (seine Güte u. Kraft verlieren, z.B. vetustate, v. Obst, Wein u. dgl.); fugere (v. Obst). – sich lange h., diu servari (v. Getreide); tarde putrescere (langsam faul werden, v. Wasser): sich desto länger h., eo diuturniorem fieri (vom Obst etc.): sich haltend, s. haltbar (v. Wein, Obst). – v. Pers., sich gut h. (konservieren), habitu suo manere. – β) standhalten etc.: se sustinere (standhalten, aushalten, auch v. Heere, v. Belagerten). – sich vortrefflich (im Kampfe) h., egregie pugnare: sich gegen den Feind nicht h. können, hostes od. hostium impetum sustinere non posse: sich in einer Stadt h. (v. Belagerten), urbem retineredefendereque: nur mit Mühe hielt man sich (in der belagerten Stadt) an diesem Tage, aegre eo die sustentatum est. – γ) seine Vermögensumstände aufrecht erhalten: stare (z.B. domi [in der Heimat] stare non posse). – sich nicht h. können, vacillare. – δ) sich mäßigen etc.: se tenere; se continere. – ich halte mich kaum, ich kann mich kaum halten, vix me teneo od. contineo: kaum halte ich mich, kaum kann ich mich halten, daß ich nicht etc., vix me teneo, quin etc.; vix me contineo oder me continere possum, quin etc.; vix teneri od. contineri possum, quin etc.; vix temperare mihi possum, quin etc.

    3) einem Gegenstande eine gewisse Richtung geben: die Zügel an sich h., habenas adducere: die Hände in die Höhe h., manus tollere: die Hand über od. vor die Augen h., manum ad oculos opponere: die Hände vor od. an den Mund h., manus ad os apponere (wenn man etwas Heimliches sagen will): die Hand sich vor das Gesicht h., manum sibi ante faciem opponere: den Schild über den Kopf h., scutum super caput efferre: sich rechts h., dextrorsum tenere. – Uneig., sich zu jmd. h., se applicare ad alqm od. ad alcis familiaritatem [1203]( übh. sich an jmd. anschließen; übrig. s. unten no. II, 3, a).

    4) den Zustand gewisser Verhältnisse bestimmen, z.B. jmd. hart, scharf, streng h., alqm severius adhibere od. coërcere. alci diligentius moderari (im allg., es streng mit jmd. nehmen); alqmtristioredisciplinācontinere (jmd. in ernsterer Zucht halten); alqm durius od. dure atque aspere educare (mit Härte u. Strenge erziehen): jmd. gut, schlecht h., bene od. male habere alqm: jmd. vorzüglich lieb u. wert h., alqm imprimis amare carumque habere. – sich gut halten, corpus bene habere (in bezug auf den Körper); commode coli (in bezug auf die Kleidung); bene od. honeste se gerere (in bezug auf das Betragen); sich (in politischer Beziehung) immer so h., daß etc., ita se in re publica tractare, ut etc.: sich in solcher (amtlichen) Stellung so h., daß etc., sie se adhibere in tanta potestate, ut etc.

    5) unterhalten: alere (ernähren, z.B. equos, canes: u. exercitum suis fructibus [auf eigene Kosten]). – pascere (füttern, z.B. servos). – habere (übh. haben, z.B. canes). – Uneig., gute Freundschaft halten, bene amicitiā uti; amicitiam colere.

    6) sich eines Geschäfts entledigen, etw. veranstalten, feiern: habere. – instituere (veranstalten). – agere (begehen, feiern). – celebrare (in zahlreicher Verf ammlung begehen, nie von einzelnen).

    7) beobachten, erfüllen: tenere. – servare. observare (beobachten). – ich pflege es so zu h., ita facere soleo; sie est meus mos: ich habe es vor der Hand so gehalten, interim hunc sum secutus modum.

    8) den u. den Wert legen auf etc.: aestimare, facere, pendĕre, putare, mit einem Genet. des Wertes, wie magni, parvi etc. (hoch, wenig auf jmd. etc.); vgl. »achten no. III, a«. – viel auf Träume h., multum tribuere somniis: etw, auf sich h., minime sui contemptorem esse. – ich halte nichts davon, hoc pro nihilo duco (ich halte es nicht so viel wert); hoc verum esse nego (ich zweifle an der Wahrheit der Sache). – von jeher viel auf gute Gewehre gehalten haben, semper bonorum ferramentorum studiosum fuisse.

    9) halten für etwas, d.i. meinen, daß etw. so u. so sei: habere. – ducere. putare. ponere. numerare (rechnen, anrechnen, setzen, zählen). – arbitrari (in seiner Meinung sich vorstellen). – iudicare (als Folge eines auf Kenntnis gegründeten Urteils meinen). – existimare (nach Abschätzung der Gründe für u. gegen meinen). – gehalten werden für etc., s. »gelten für etc.« unter »gelten no. II, A, b« (S. 1052). – jmd. für seinen Feind h., habere alqm hostem (sofern er es wirklich ist); habere alqm pro hoste od. in hostium numero (sofern man ihn dafür ansieht, als solchen behandelt): jmd. od. etwas für eine Gottheit h., habere alqm deum;alqm deum esse putare: numerare alqd (z.B. caelum) deum: wofür würdest du mich h. müssen, wenn ich etc.? quem tu me hominem putares, si etc.?: wofür hältst du mich? quis od. qualis tibi videor?: Apollo hielt den Sokrates für den weisesten Menschen, Socratem Apollo sapientissimum iudicavit: etw. [1204] für eine Wohltat h., ponere alqd in beneficio: für ein Übel h., ponere od. ducere alqd in malis: etw. für eine Schande h., ignominiae loco ferre alqd: sich der Freiheit würdig h., se libertate dignum censere: etwas für ehrenvoll, löblich, rühmlich h., alqd honori habere od. ducere; alqd in laude ponere od. laudi ducere; alqd in gloria ducere od. ponere: etw. für ein Glück h., boni consulere alqd: ich halte es für gut, zu od. daß etc., mihi videtur, mihi placet mit folg. Infin. od. (wenn etw. geschehen soll) m. folg. ut u. Konj. (es beliebt mir); puto m. Akk. u. Infin. (ich glaube etw. tun zu müssen etc., z.B. haec ad te scribenda putavi); censeo mit Akk. u. Infin. od. mit ut od. ne u. Konj. (ich bin der unmaßgeblichen Meinung, daß etc.) – was sie für gut (nützlich) hielten, machten sie dem Volke bekannt, quae ex usu esse iudicaverunt, multitudini produnt: etw. für gewiß h., habere od. ponere pro certo; credere pro certo (gewiß glauben).

    10) in sich fassen, betragen etc.: continere (in sich enthalten). – capere (in sich fassen, von Gefäßen als Maß etc., z.B. amphora XX heminas continet od. capit). efficere (ausmachen, z.B. sescenti viginti quinque pedes efficiunt stadium). – patēre (eine Ausdehnung haben, z.B. castra amplius milibus passuum VIII in latitudinem patebant).

    II) v. intr.: 1) fest-, dauerhaft sein: contineri (zusammengehalten werden. festhalten, z.B. von einem Damme). – firmum esse (fest, dauerhaft sein, äußern Eindrücken widerstehen, z.B. von einer Tür). Vgl. oben »no. I, 2 sich halten no. b, α (= nicht verderben)«.

    2) stehen bleiben, anhalten, Halt machen (haltmachen): subsistere. consistere (auch auf dem Marsche). – sistere gradum (seinen Schritt hemmen). – sistere iter (den Marsch hemmen, bei einem Orte, ad alqm locum, v. Heere). – signa consistere iubere. signa od. agmen constituere (das Heer Halt machen lassen, v. Feldherrn). – currum od. equos sustinere (den Wagen od. die Pferde anhalten). – auf der Reise h., in via subsidĕre.

    3) mit Präpositionen: a) es mit jmd. oder etwas halten = auf seiner Seite, Partei sein: stare od. facere ab od. cum alqo. esse cumalqo. – sentire cum od. ab od. pro alqo u. pro alcis causa. consentire cum alqo (gleiche Gesinnung mit jmd. haben, für jmd. Partei nehmen); verb. stare ac sentire cum alqo. – alcis causā velle (jmds. Sache begünstigen). – alcis esse studiosum. alci favere (jmd. oder eine Partei, Kaste begünstigen, z.B. den Adel). – ich halte es mit denen, die etc., res mihi est cum iis, qui etc.: es mit keiner Partei h., neutrius partis esse (neutral sein, s. d.). – b) auf jmd. od. etwas halten, α) auf jmd. = es auf jmd. absehen: petere alqm (sowohl beim Schießen als mit Worten etc.). – β) auf etwas = das Geschoß auf etw. richten: destinare alqd. – übtr., s. sehen (auf etw.). – c) fest an etwas halten = auf etwas bestehen: alqd retinere: fest an dem königlichen Titel h., regium nomen omnivi amplecti. – d) an sich halten = sich mäßigen: se continere od. bl. contineri, bei etwas, in alqa re (im [1205] allg.). – continere dicta, bei jmd., in alqo (seine Worte mäßigen). – temperare linguae (seine Zunge mäßigen). – temperare manibus (sich in Tätlichkeiten mäßigen). – se revocare (sich gleichs. zurückrufen, vom Zuweitgehen in einer Leidenschaft). – continere iracundiam. temperare irae (sich in seinem Zorne mäßigen). – e) wohin halten, d.i. segeln: tenere alqm locum; cursum tenere alqo.

    deutsch-lateinisches > halten

  • 11 affecto

    af-fecto (ad-fecto), āvi, ātum, āre (afficio), sich an etw. machen, I) erfassen, ergreifen, 1) eig. (u. bildl.): a) im allg.: ubi nulla datur dextrā affectare (sc. navem) potestas, es zu ergreifen, zu erhaschen, Verg. Aen. 3, 670: u. (bildl.) affectare viam (iter), einen Weg einschlagen, sich einen Weg bahnen, sich Bahn brechen, um zu einem Ziele zu gelangen od. wohin zu gelangen, ad eam rem adfectas viam (du gehst darauf aus), ut etc., Plaut. Men. 686: eam adfectat viam, ut etc., Plaut. aulul. 575: quae dominatio quam viam munitet et quod iter adfectet, videtis, Cic. Rosc. Am. 140.: viam affectat Olympo (zum O. = zur Unsterblichkeit), Verg. georg. 4, 562: ad alqm aff. viam, sich Bahn brechen, Eingang suchen, Ter. heaut. 301; Phorm. 964 (kühn auf jmd. losgehen). – b) eine Frauensperson beschlafen, ancillam hospitis, Capit. Maximin. 12, 4: mulierem, Ps. Apul. de herb. 16, 3 lemm. (s. dazu Ackermann S. 316). – 2) übtr.: a) auf etw. sich einlassen, mit etw. sich befassen, eam rem, Liv. 29, 6, 2: m. ad u. Akk., ad quod (opus) Romanum non affectasset ingenium, Firm. math. 5. praef. p. 115 ed. Basil. – b) etw. erringen, sich aneignen od. verschaffen, regnum, Liv. 1, 46, 2: opes (Macht), Liv. 24, 22, 11. – c) jmd. heimsuchen, gravi morbo affectari, Liv. 29, 10, 1. – II) etw. anstreben, erstreben, 1) nach etw. trachten, streben,
    ————
    etw. sich anzueignen suchen, auf etw. bedacht sein, es auf etw. absehen (im guten u. üblen Sinne), a) im allg.: omni diligentiā munditiam, non affluentiam, Nep.: artem, Val. Max.: elegantiam Graecae orationis Latinis verbis, Gell.: spem potiundae Africae, zu verwirklichen suchen, hegen u. pflegen, Liv.: u. so easdem spes, Ov. – im üblen Sinne, caelum, Ov.: immortalitatem, Curt.: famam eruditionis, clementiae, Quint. u. Tac.: plausum, Quint.: non admodum commoda fisci, Eutr.: diligentiam in supervacuis, sorgfältig zu erscheinen suchen, Plin.: studium carminum, den Dichter zu machen suchen, Tac.: dicacitatem in deformibus lucris, gern Witze machen bei usw., Suet. – m. ad u. Akk., ad gloriam, Tert. apol. 39: ad omnem malitiae suae scaenam (Trugwerk), Tert. de anim. 46. – m. Infin. = darauf ausgehen, es darauf absehen, sich unterfangen, Plaut. Bacch. 377. Ov. am. 2, 39. Sil. 4, 138. Stat. Theb. 1, 132. Auson. parent. 26, 12. Amm. 25, 4, 18. Porphyr. Hor. sat. 2, 3, 275: u. so m. Nom. u. Infin., qui docti esse affectant, gelehrt erscheinen wollen, Quint. 10, 1, 97 (vgl. 5, 10, 28): tu tamen affectas, Nestor, dici atque videri pauper, Mart. 11, 32, 5: u.m. ut u. Konj., Eutr. 5, 4. Ambros. de off. 3, 16, 97. – b) in polit. Beziehung, α) übh. etw. erstreben, nach etw. streben, Gelüste tragen, es auf etw. absehen, sich um etw. bewerben, bellum Hernicum (nach der Führung des Kr.), Liv.: Gallia-
    ————
    rum societatem arte donisque, Tac.: studia militum spe successionis, Tac.: honorem, Sall.: dominationes, Sall. fr.: regnum, Curt.: imperium (Herrschaft, Thron), Liv.: tyrannidem, Quint.: regium nomen, Suet. – β) nach einem Lande usw. Gelüste tragen, es auf seine Seite zu bringen, es zu gewinnen suchen, sich zu unterwerfen suchen, Gallias, Vell.: proximas civitates, Tac.: Siciliam, Flor.: civitates formidine aut pollicitando praemia, Suet. – 2) etw. erkünsteln, erheucheln, decus in dicendo, Quint.: in verbis effusiorem cultum, Quint.: daher Partiz. affectatus, a, um, v. der Rede usw., gekünstelt, gesucht, erheuchelt, subtilitas affectata, Quint.: affectata aliis castitas, tibi ingenita atque innata, Plin. pan. – m. dopp. Acc., sunt qui se divites affectant, sich für reich ausgeben, Augustin. serm. 36, 1 u. 7. – m. Acc. u. Infin., homo, qui se divitem videri affectat, sich so stellt, daß er reich erscheint, Augustin. ep. 36, 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > affecto

  • 12 excello

    ex-cello, ere, empor- od. hervorragen, sich erheben, als verb. fin. (vgl. dagegen excellens u. excelsus) nur übtr., I) im allg.: scio solere plerisque hominibus (in) rebus secundis animum excellere, sich stolz zu erheben, Cato origg. 5. fr. 1: quia liberi super parentes excellant, sich über die E. erhöben, Plin. 24, 173. – II) insbes. hervorragen, sich hervortun, sich auszeichnen, qui (artifex) quidem excellat, Cic.: quamvis licet excellas, Cic.: illud excellit regium nomen, Cic.: duo (opera) maxime excellunt, Mela: ipsa multarum artium scientia eminet atque excellit, Tac. dial. – m. Abl. (durch, in), animi magnitudine, Cic.: abstinentiā, Nep.: arte colendi religiones, Liv.: u. (im üblen Sinne) singulis vitiis aut etiam pluribus, Cic.: improbitate, Cic. – mit in u. Abl., in qua arte excello ipse, Cic.: alius in alia parte excellebat magis, Cic.: in amicitiis expetendis colendisque maxime excellit, Cic. – mit inter u. Akk., inter quos posset excellere, Cic.: quantum inter omnes unus excellat, Cic. – m. in u. Abl. u. praeter u. Akk., in eo genere praeter ceteros, Cic. – m. super u. Akk., quia super ceteros excellat, Liv. 38, 43, 4. – m. Dat. (vor wem?), ita figuratum esse corpus, ut excellat ceteris, Cic.: hic miramur hunc hominem tantum excellere ceteris, Cic.: zugl. m. Abl. (durch, in), qui dignitate principibus excellit, Cic.: zugl. m. in u. Abl., in quibus tu longe aliis (vor
    ————
    a.) excellis, Cic. – Nbf. (nach der 2. Konjug.) excellet, Curt. 9, 1 (5), 24. Macer Aemil, b. Diom. 374, 22. Prud. apoth. 560 ed. Obbar. (Dressel excellit): excelleas, Cic. fr. b. Prisc. 8, 96 u. 10, 36 (dagegen Cic. de off. 1, 64 u. in den andern dazu von Heine aus Cicero angeführten Stellen jetzt excellit u. dgl.): Pers. (v. excelleo) excelluit, Augustin. de civ. dei 2, 15. Schol. Bob. in Cic. Arch. argum. in. p. 353, 6 B.: excelluerunt, Gell. 14, 3, 7; vgl. Prisc. 8, 96 excello excellis et excelleo excelles; u. 10, 35 ›excello vel excelleo, exculi, vel, ut alii, excellui‹; u. Eutych. 477, 28 K. ›excello, excellis, quod etiam excelleo antiqui dixerunt‹.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > excello

  • 13 perinvisus

    per-invīsus, a, um, sehr verhaßt, homo dis ac nobilitati perinvisus, Cic. or. pro Cornel. orat. 1. fr. A. VII, 53 Mueller: regium nomen, cunctis fere liberis gentibus perinvisum, Sulp. Sev. chron. 1, 32, 3.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > perinvisus

  • 14 in-tolerābilis

        in-tolerābilis e, adj.    with comp, irresistible: vis Romanorum, L.—Insupportable, intolerable: frigus: potentia: regium nomen Romae, L.: vitium, Iu.: multo intolerabilior: Intolerabilius nihil est quam, etc., Iu.

    Latin-English dictionary > in-tolerābilis

  • 15 intolerabilis

    I.
    Act., that cannot bear a thing, impatient (ante-class.): didicisset id ferre, et non esset intolerabilis, Afran. ap. Non. 125, 25 (Com. Fragm. v. 255 Rib.). —
    II.
    Pass., that cannot be borne, insupportable, intolerable (class.):

    sumptus,

    Plaut. Aul. 3, 5, 59:

    odor,

    Cic. N. D. 2, 50:

    frigus,

    id. Rosc. Am. 45: dolor, id. Ac. 2, 8:

    potentia,

    id. Verr. 1, 12, 35:

    vitium,

    id. Or. 65 fin.:

    verba,

    id. ib. 8, 26:

    insolentia,

    id. Q. Fr. 1, 1, 14:

    saevitia,

    Gai. Inst. 1, 53; Liv. 1, 53, 5:

    regium nomen Romae,

    id. 27, 19:

    Cornelius arrogantiā,

    Suet. Galb. 14:

    vitium,

    Juv. 6, 413: injuria, Mos. et Rom. Leg. Coll. 3, 3, 2.— Comp.:

    multo intolerabilior,

    Cic. Fam. 4, 3, 1:

    factum,

    Suet. Caes. 78:

    intolerabilius nihil est quam femina dives,

    Juv. 6, 460.—
    B.
    Irresistible:

    vis Romanorum,

    Liv. 6, 32, 8.— Adv.: intŏlĕrābĭlĭter, insupportably, intolerably, Col. 1, 4, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > intolerabilis

  • 16 regius

    rēgius, a, um (rēx), von einem Könige ausgehend, das Wesen, die Person oder den Stand des Königs betreffend, königlich, des Königs, der Könige, I) adi.: 1) eig.: genus, Cic.: potestas, Cic.: civitas, Monarchie, Cic.: nomen, Cic. u. Liv.: ornatu regio esse, Cic.: virgo, königliche Prinzessin, Catull. u. Ov.: ales, v. Adler (als Vogel des Jupiter), Ov.: legatio, Liv.: interitus regii, Val. Max.: anni, der Regierung der Könige (in Rom), Cic.: causa, Einsetzung des Königs (Ptolemäus Auletes), Cic.: bellum, mit den Königen (Mithridates u. Tigranes), Cic.: auctio, königlicher Güter, Plin.: atrium, s. unten no. II, B, 1: poet., lympha, woraus die parthischen Könige tranken, Tibull. – regia res scelus est, Königen geziemend, eines Königs würdig, Ov. fast. 6, 595: u. so regia res est m. Infin., Ov. ex Pont. 2, 9, 11: u. vix regium videbatur m. Infin., Liv. 29, 11, 12. – 2) übtr.: a) königlich, prächtig, vorzüglich, forma, Plaut.: moles (Bauten), Hor.: fama, Plin. – v. der vorzüglichsten Art irgendeines Natur- oder Kunsterzeugnisses, olea, pira, laurus, Colum. u. Plin.: unguentum, Cassiod.: charta, Catull.: convivium regium agitare, Fronto. – morbus, Gelbsucht (angeblich weil durch delikate Heilmittel, durch Frohsinn u. dgl. geheilt), Cels., Hor. u.a.: stella. ein großer heller Stern im Gestirne des Löwen (jetzt Regulus gen.), Plin. 18, 235. – b) herrisch, herrschsüchtig, animal, Chalcid. Tim. 166 – superbum istud et regium, nisi etc., eigenmächtig u. tyrannisch wäre es, wenn man nicht, Plin. pan. 7, 6. – II) subst.: A) rēgiī, iōrum, m., 1) die Truppen des Königs, die Königlichen, Nep. Dat. 1, 4. Liv. 37, 41, 3 u. 40, 4. § 11 u. 15. – 2) die Satrapen des Königs, die Hofleute, Nep. Ages. 8, 3. – B) rēgia, ae, f., 1) die königliche Wohnung, der königliche Palast, das Schloß, der Hof, die Burg, a) eig.: α) übh., Cic., Caes. u.a. – β) insbes., ein öffentliches Gebäude in Rom an der via sacra, dicht am Vestatempel, die Königsburg des Numa, später zu priesterlichen Zwecken verwandt, Cic. Mil. 37. Ov. trist. 3, 1, 30 u. fast. 6, 264: u. dah. atrium regium, die Halle dieser regia, Liv. 26, 27, 3. – b) übtr., das königliche Zelt im Lager, gleichs. das Hoflager, Liv. 2, 12, 10. Curt. 9, 5 (22), 30. – c) meton., der Hof = die königliche Familie, Liv. 1. 46, 3; 24, 22, 14. – u. = Fürst und Hofleute, Tac. ann. 11, 29. Petron. poet. 5. v.4. – 2) rein lat. Ausdruck für basilica (βασιλική), ein öffentliches Gebäude mit doppelten Säulengängen, die Halle, Säulenhalle, theatri Pompei, Suet. Aug. 31, 5: Pauli, Stat. silv. 1, 1, 30. – 3) rein lat. Ausdr. für die Pflanze basilisca (w. s.), Ps. Apul. herb. 128. – 4) (sc. potestas) = βασιλεία, königl. Herrschaft, Persica r., Curt. 6, 6 (20), 2: übtr., gregis regia cui cessit, v. Stiere, Val. Flacc. 5, 67.

    lateinisch-deutsches > regius

  • 17 regius

    rēgius, a, um (rēx), von einem Könige ausgehend, das Wesen, die Person oder den Stand des Königs betreffend, königlich, des Königs, der Könige, I) adi.: 1) eig.: genus, Cic.: potestas, Cic.: civitas, Monarchie, Cic.: nomen, Cic. u. Liv.: ornatu regio esse, Cic.: virgo, königliche Prinzessin, Catull. u. Ov.: ales, v. Adler (als Vogel des Jupiter), Ov.: legatio, Liv.: interitus regii, Val. Max.: anni, der Regierung der Könige (in Rom), Cic.: causa, Einsetzung des Königs (Ptolemäus Auletes), Cic.: bellum, mit den Königen (Mithridates u. Tigranes), Cic.: auctio, königlicher Güter, Plin.: atrium, s. unten no. II, B, 1: poet., lympha, woraus die parthischen Könige tranken, Tibull. – regia res scelus est, Königen geziemend, eines Königs würdig, Ov. fast. 6, 595: u. so regia res est m. Infin., Ov. ex Pont. 2, 9, 11: u. vix regium videbatur m. Infin., Liv. 29, 11, 12. – 2) übtr.: a) königlich, prächtig, vorzüglich, forma, Plaut.: moles (Bauten), Hor.: fama, Plin. – v. der vorzüglichsten Art irgendeines Natur- oder Kunsterzeugnisses, olea, pira, laurus, Colum. u. Plin.: unguentum, Cassiod.: charta, Catull.: convivium regium agitare, Fronto. – morbus, Gelbsucht (angeblich weil durch delikate Heilmittel, durch Frohsinn u. dgl. geheilt), Cels., Hor. u.a.: stella. ein großer heller Stern im Gestirne des Löwen (jetzt Regulus gen.), Plin. 18,
    ————
    235. – b) herrisch, herrschsüchtig, animal, Chalcid. Tim. 166 – superbum istud et regium, nisi etc., eigenmächtig u. tyrannisch wäre es, wenn man nicht, Plin. pan. 7, 6. – II) subst.: A) rēgiī, iōrum, m., 1) die Truppen des Königs, die Königlichen, Nep. Dat. 1, 4. Liv. 37, 41, 3 u. 40, 4. § 11 u. 15. – 2) die Satrapen des Königs, die Hofleute, Nep. Ages. 8, 3. – B) rēgia, ae, f., 1) die königliche Wohnung, der königliche Palast, das Schloß, der Hof, die Burg, a) eig.: α) übh., Cic., Caes. u.a. – β) insbes., ein öffentliches Gebäude in Rom an der via sacra, dicht am Vestatempel, die Königsburg des Numa, später zu priesterlichen Zwecken verwandt, Cic. Mil. 37. Ov. trist. 3, 1, 30 u. fast. 6, 264: u. dah. atrium regium, die Halle dieser regia, Liv. 26, 27, 3. – b) übtr., das königliche Zelt im Lager, gleichs. das Hoflager, Liv. 2, 12, 10. Curt. 9, 5 (22), 30. – c) meton., der Hof = die königliche Familie, Liv. 1. 46, 3; 24, 22, 14. – u. = Fürst und Hofleute, Tac. ann. 11, 29. Petron. poet. 5. v.4. – 2) rein lat. Ausdruck für basilica (βασιλική), ein öffentliches Gebäude mit doppelten Säulengängen, die Halle, Säulenhalle, theatri Pompei, Suet. Aug. 31, 5: Pauli, Stat. silv. 1, 1, 30. – 3) rein lat. Ausdr. für die Pflanze basilisca (w. s.), Ps. Apul. herb. 128. – 4) (sc. potestas) = βασιλεία, königl. Herrschaft, Persica r., Curt. 6, 6 (20), 2: übtr., gregis regia cui cessit, v. Stiere, Val. Flacc. 5, 67.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > regius

  • 18 Regii

    rēgĭus, a, um, adj. [rex], of or belonging to a king, kingly, royal, regal.
    I.
    Lit.:

    cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

    Cic. Rep. 1, 33, 50:

    potestas,

    id. ib. 2, 9, 15; 2, 23, 43;

    2, 32, 56: nomen,

    id. ib. 2, 23, 43;

    2, 28, 51: civitas,

    id. ib. 2, 29, 52:

    insignia,

    id. ib. 2, 17, 31:

    ornatus,

    id. ib. 2, 21, 38; id. Tusc. 1, 48, 116:

    apparatus,

    id. Rep. 6, 10, 10:

    exercitus,

    Caes. B. C. 3, 104:

    praefectus,

    id. ib. 3, 104 et saep.: anni, i. e. the reign of the kings (at Rome), Cic. Rep. 2, 15, 29; 2, 30, 53:

    auctio,

    i. e. of royal property, Plin. 29, 4, 30, § 96:

    ales,

    i. e. the eagle, Ov. M. 4, 362:

    genus imperii proximum similitudini regiae,

    very much resembling regal power, Cic. Rep. 2, 32, 56:

    bellum,

    with a king, id. Imp. Pomp. 17, 50:

    regios nutus tueri,

    purposes, id. Fam 12, 1, 1:

    regia, crede mihi, res est succurrere lapsis,

    befitting kings, Ov. P. 2, 9, 11; cf.:

    regia res scelus est,

    id. F. 6, 595:

    sponsus,

    Hor. C. 3, 2, 10:

    genus,

    id. ib. 2, 4, 15:

    sanguis,

    id. ib. 3, 27, 65:

    stirps,

    Curt. 6, 2, 8:

    virgo,

    princess, Ov. M. 2, 570; 13, 523:

    puer,

    Verg. A. 1, 677:

    conjux,

    id. ib. 2, 783:

    parens,

    Ov. M. 13, 484:

    legatio,

    Liv. 35, 32:

    imperium,

    Sen. Med. 189:

    cohors,

    Curt. 10, 7, 16:

    interitus regii,

    Val. Max. 1, 8, 11: superbum [p. 1551] istud et regium, nisi, etc., Plin. Pan. 7, 6.—Hence, esp.:

    lex regia,

    a law investing the emperor with all the power and authority of the Roman people, Just. Inst. 1, 2, 6 Sandars ad loc.—As subst.
    A.
    Rē-gĭi, ōrum, m.
    1.
    (Sc. milites.) The royal troops, the king ' s soldiers, Nep. Dat. 1, 4.—
    2. B.
    rēgĭa, ae, f.
    1.
    (Sc. domus.) A royal palace, castle, fortress, residence, the court (cf.:

    aula, palatium): in regia regem ipsum quasi productum esse ad dignitatem,

    Cic. Fin. 3, 16, 52; Caes. B. C. 3, 112:

    in vestibulo regiae,

    Liv. 1, 40:

    exaedificata,

    id. 35, 31:

    regiam occupare,

    Hor. C. 2, 18, 6; Ov. F. 4, 599:

    opulenta,

    Cat. 62, 44:

    Polycratis regia,

    Suet. Calig. 21.—
    b.
    In partic., the royal castle of Numa, situated on the Sacra Via, close by the temple of Vesta, used subsequently for priestly purposes (for appointed sacrifices, for meetings of the priests, as a residence of the Pontifex, etc.): haec est a sacris quae via nomen habet; Hic locus est Vestae, qui Pallada servat et ignem;

    Hic fuit antiqui regia parva Numae,

    Ov. Tr. 3, 1, 30; cf. id. F. 6, 264; Varr. L. L. 6, § 12 Müll.; Fest. p. 178 ib.; Macr. S. 1, 15; 16; S. C. ap. Gell. 4, 6, 2; Plin. Ep. 4, 11, 6; Serv. Verg. A. 8, 363; Cic. Mil. 14, 37 Ascon.; id. Att. 10, 3, a, 1; Plin. 34, 8, 18, § 48 al.— Hence, atrium regium, the hall of this regia, Liv. 26, 27, 3.—
    c.
    Transf.
    (α).
    The royal tent in a camp, Liv. 2, 12, 10; cf.:

    armatus exercitus regiam obsedit,

    Curt. 9, 5, 30; 6, 2, 9:

    vestibulum regiae,

    id. 7, 1, 4. —
    (β).
    The court, i. e. the royal family, the king and his courtiers (cf. aula;

    first under Aug.): tulit et Romana regia sceleris tragici exemplum,

    Liv. 1, 46:

    quicunque propinquitate regiam contigisset,

    id. 24, 22 fin.; Tac. A. 6, 34:

    Callistus prioris quoque regiae peritus,

    id. ib. 11, 29; cf. id. ib. 14, 13; Petr. poët. 5, 4; Curt. 6, 6, 2.—
    * (γ).
    Poet., like aula, a court for the cattle, cattle-yard:

    gregis regia,

    Val. Fl. 5, 67.—
    2.
    (Sc. urbs.) A royal city, residence, capital ( poet. and in postAug. prose):

    Croesi regia Sardes,

    Hor. Ep. 1, 11, 2:

    non haec dotalis regia Amatae, i. e. Laurentum,

    Verg. A. 9, 737:

    Caesarea, Jubae regia,

    Plin. 5, 2, 1, § 20.—
    3.
    A pure Lat. name for basilica, a colonnade, portico, hall (not ante-Aug.): dum lectica ex regiā domum redeo, Aug. ap. Suet. Aug. 76:

    theatri,

    Suet. Aug. 31 fin.; Ascon. ap. Cic. Aem. Scaur. § 45 (p. 27 Orell.); cf. Vitr. 5, 7 fin.; Stat. S. 1, 1, 30. —
    4.
    A pure Lat. name for the plant basilisca (v. h. v.), App. Herb. 128. —
    II.
    Trop., royal, regal, princely, splendid, magnificent, distinguished (mostly poet. and in post-Aug. prose for the class. regalis):

    forma,

    Plaut. Mil. 1, 1, 10:

    moles,

    splendid edifices, Hor. C. 2, 15, 1:

    vestis,

    Vulg. Act. 12, 21.—

    As an epithet of any remarkable production of nature or art: olea,

    Col. 5, 8, 3; 12, 49, 2; 7:

    pira,

    id. 5, 10, 18; 12, 10, 4; Plin. 15, 15, 16, § 56;

    laurus,

    id. 15, 30, 39, § 129:

    charta,

    Cat. 22, 6 et saep.: regius morbus, the jaundice (because it was said to be cured by delicate remedies, by exciting to cheerfulness, etc.), Cels. 3, 24; Varr. ap. Plin. 22, 24, 53, § 114; Ser. Samm. 58, 1033; Hor. A. P. 453: regia stella, a large star in the constellation Leo, now called Regulus, Plin. 18, 26, 64, § 235. — Hence, adv.: rēgĭē, royally, regally, splendidly, sumptuously, magnificently; imperiously, despotically:

    accubabo regie,

    Plaut. Stich. 2, 2, 53:

    regie polita aedificia,

    Varr. R. R. 1, 2, 10:

    quae regie seu potius tyrannice statuit in aratores Apronius,

    imperiously, Cic. Verr. 2, 3, 48, § 115:

    crudeliter et regie factum,

    id. Cat. 1, 12, 30.

    Lewis & Short latin dictionary > Regii

  • 19 regius

    rēgĭus, a, um, adj. [rex], of or belonging to a king, kingly, royal, regal.
    I.
    Lit.:

    cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

    Cic. Rep. 1, 33, 50:

    potestas,

    id. ib. 2, 9, 15; 2, 23, 43;

    2, 32, 56: nomen,

    id. ib. 2, 23, 43;

    2, 28, 51: civitas,

    id. ib. 2, 29, 52:

    insignia,

    id. ib. 2, 17, 31:

    ornatus,

    id. ib. 2, 21, 38; id. Tusc. 1, 48, 116:

    apparatus,

    id. Rep. 6, 10, 10:

    exercitus,

    Caes. B. C. 3, 104:

    praefectus,

    id. ib. 3, 104 et saep.: anni, i. e. the reign of the kings (at Rome), Cic. Rep. 2, 15, 29; 2, 30, 53:

    auctio,

    i. e. of royal property, Plin. 29, 4, 30, § 96:

    ales,

    i. e. the eagle, Ov. M. 4, 362:

    genus imperii proximum similitudini regiae,

    very much resembling regal power, Cic. Rep. 2, 32, 56:

    bellum,

    with a king, id. Imp. Pomp. 17, 50:

    regios nutus tueri,

    purposes, id. Fam 12, 1, 1:

    regia, crede mihi, res est succurrere lapsis,

    befitting kings, Ov. P. 2, 9, 11; cf.:

    regia res scelus est,

    id. F. 6, 595:

    sponsus,

    Hor. C. 3, 2, 10:

    genus,

    id. ib. 2, 4, 15:

    sanguis,

    id. ib. 3, 27, 65:

    stirps,

    Curt. 6, 2, 8:

    virgo,

    princess, Ov. M. 2, 570; 13, 523:

    puer,

    Verg. A. 1, 677:

    conjux,

    id. ib. 2, 783:

    parens,

    Ov. M. 13, 484:

    legatio,

    Liv. 35, 32:

    imperium,

    Sen. Med. 189:

    cohors,

    Curt. 10, 7, 16:

    interitus regii,

    Val. Max. 1, 8, 11: superbum [p. 1551] istud et regium, nisi, etc., Plin. Pan. 7, 6.—Hence, esp.:

    lex regia,

    a law investing the emperor with all the power and authority of the Roman people, Just. Inst. 1, 2, 6 Sandars ad loc.—As subst.
    A.
    Rē-gĭi, ōrum, m.
    1.
    (Sc. milites.) The royal troops, the king ' s soldiers, Nep. Dat. 1, 4.—
    2. B.
    rēgĭa, ae, f.
    1.
    (Sc. domus.) A royal palace, castle, fortress, residence, the court (cf.:

    aula, palatium): in regia regem ipsum quasi productum esse ad dignitatem,

    Cic. Fin. 3, 16, 52; Caes. B. C. 3, 112:

    in vestibulo regiae,

    Liv. 1, 40:

    exaedificata,

    id. 35, 31:

    regiam occupare,

    Hor. C. 2, 18, 6; Ov. F. 4, 599:

    opulenta,

    Cat. 62, 44:

    Polycratis regia,

    Suet. Calig. 21.—
    b.
    In partic., the royal castle of Numa, situated on the Sacra Via, close by the temple of Vesta, used subsequently for priestly purposes (for appointed sacrifices, for meetings of the priests, as a residence of the Pontifex, etc.): haec est a sacris quae via nomen habet; Hic locus est Vestae, qui Pallada servat et ignem;

    Hic fuit antiqui regia parva Numae,

    Ov. Tr. 3, 1, 30; cf. id. F. 6, 264; Varr. L. L. 6, § 12 Müll.; Fest. p. 178 ib.; Macr. S. 1, 15; 16; S. C. ap. Gell. 4, 6, 2; Plin. Ep. 4, 11, 6; Serv. Verg. A. 8, 363; Cic. Mil. 14, 37 Ascon.; id. Att. 10, 3, a, 1; Plin. 34, 8, 18, § 48 al.— Hence, atrium regium, the hall of this regia, Liv. 26, 27, 3.—
    c.
    Transf.
    (α).
    The royal tent in a camp, Liv. 2, 12, 10; cf.:

    armatus exercitus regiam obsedit,

    Curt. 9, 5, 30; 6, 2, 9:

    vestibulum regiae,

    id. 7, 1, 4. —
    (β).
    The court, i. e. the royal family, the king and his courtiers (cf. aula;

    first under Aug.): tulit et Romana regia sceleris tragici exemplum,

    Liv. 1, 46:

    quicunque propinquitate regiam contigisset,

    id. 24, 22 fin.; Tac. A. 6, 34:

    Callistus prioris quoque regiae peritus,

    id. ib. 11, 29; cf. id. ib. 14, 13; Petr. poët. 5, 4; Curt. 6, 6, 2.—
    * (γ).
    Poet., like aula, a court for the cattle, cattle-yard:

    gregis regia,

    Val. Fl. 5, 67.—
    2.
    (Sc. urbs.) A royal city, residence, capital ( poet. and in postAug. prose):

    Croesi regia Sardes,

    Hor. Ep. 1, 11, 2:

    non haec dotalis regia Amatae, i. e. Laurentum,

    Verg. A. 9, 737:

    Caesarea, Jubae regia,

    Plin. 5, 2, 1, § 20.—
    3.
    A pure Lat. name for basilica, a colonnade, portico, hall (not ante-Aug.): dum lectica ex regiā domum redeo, Aug. ap. Suet. Aug. 76:

    theatri,

    Suet. Aug. 31 fin.; Ascon. ap. Cic. Aem. Scaur. § 45 (p. 27 Orell.); cf. Vitr. 5, 7 fin.; Stat. S. 1, 1, 30. —
    4.
    A pure Lat. name for the plant basilisca (v. h. v.), App. Herb. 128. —
    II.
    Trop., royal, regal, princely, splendid, magnificent, distinguished (mostly poet. and in post-Aug. prose for the class. regalis):

    forma,

    Plaut. Mil. 1, 1, 10:

    moles,

    splendid edifices, Hor. C. 2, 15, 1:

    vestis,

    Vulg. Act. 12, 21.—

    As an epithet of any remarkable production of nature or art: olea,

    Col. 5, 8, 3; 12, 49, 2; 7:

    pira,

    id. 5, 10, 18; 12, 10, 4; Plin. 15, 15, 16, § 56;

    laurus,

    id. 15, 30, 39, § 129:

    charta,

    Cat. 22, 6 et saep.: regius morbus, the jaundice (because it was said to be cured by delicate remedies, by exciting to cheerfulness, etc.), Cels. 3, 24; Varr. ap. Plin. 22, 24, 53, § 114; Ser. Samm. 58, 1033; Hor. A. P. 453: regia stella, a large star in the constellation Leo, now called Regulus, Plin. 18, 26, 64, § 235. — Hence, adv.: rēgĭē, royally, regally, splendidly, sumptuously, magnificently; imperiously, despotically:

    accubabo regie,

    Plaut. Stich. 2, 2, 53:

    regie polita aedificia,

    Varr. R. R. 1, 2, 10:

    quae regie seu potius tyrannice statuit in aratores Apronius,

    imperiously, Cic. Verr. 2, 3, 48, § 115:

    crudeliter et regie factum,

    id. Cat. 1, 12, 30.

    Lewis & Short latin dictionary > regius

  • 20 sum

    1.
    sum, fui, esse (2d pers. es, but usu. es in Plaut and Ter; old forms, indic. pres. esum for sum, acc. to Varr. L. L. 9, § 100 Mull.: essis for es, Att. ap. Non. 200, 30, or Trag. Rel. p. 283 Rib.: simus for sumus, used by Augustus, acc. to Suet. Aug. 87; fut. escit for erit, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25:

    esit, XII. Tab. ap. Fest. s. v. nec, p. 162 Mull.: escunt for erunt,

    Cic. Leg. 2, 24, 60, 3, 3, 9; Lucr. 1, 619; perf. fuvimus for fuimus, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168:

    FVVEIT, C. I. L. 1, 1051: fuit,

    Plaut. Capt. 3, 4, 23; id. Mil. 3, 1, 159:

    fuerim,

    id. ib. 4, 8, 54:

    fuerit,

    id. As. 4, 1, 37; subj. pres. siem, sies, siet, etc., very freq., esp. in Plaut.; e. g. siem, Am. prol. 57; Ter. And. 3, 4, 7:

    sies,

    Plaut. Am. 3, 2, 43; Ter. And. 2, 5, 13:

    siet,

    Plaut. Am. prol. 58; Ter. And. 1, 4, 7; Lucr. 3, 101:

    sient,

    Plaut. Am. 1, 1, 54; Ter. And. 2, 3, 16; cf. Cic. Or. 47, 157; also,

    fuam, fuas, etc., regarded by G. Curtius, de Aorist. Lat. Rel. in Studien zur Gr. u. Lat. Gram. 1, 431 sqq., as an aorist: fuam,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 48; id. Mil. 2, 6, 112: fuas, Liv. Andron. ap. Non 111, 13; Plaut. Capt. 2, 3, 71; 2, 3, 83; id. Pers. 1, 1, 52; id. Trin. 2, 1, 32: fuat, Pac. ap. Non. 111, 8; Carm. ap. Liv. 25, 12; Plaut. Am. 3, 4, 2; id. Aul. 2, 2, 56; id. Capt. 2, 2, 10 et saep.; Ter. Hec. 4, 3, 4; Lucr. 4, 639; Verg. A. 10, 108:

    fuant,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 110; id. Ep. 5, 1, 13; id. Ps. 4, 3, 12: fuvisset, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4; part. pres. ens, used by Caesar, acc. to Prisc. p. 1140 P.; and by Sergius Flavius, acc. to Quint. 8, 3, 33; fut. inf. fore for futurum esse, very freq., and so always with partt.; cf. Madv. Gram. § 108; whence, subj. imperf. forem fores, etc., for essem; esp. in conditional sentences and in the histt., but very rare in Cic.; v. Neue, Formenl. 2, 597 sqq.), v. n. [root es; Sanscr. as-mi, and the Greek es-mi, whence eimi; perf. fui; root in Sanscr. bhu, to become; bhavas, condition; Gr. phuô, to beget; cf.: fetus, futuo, etc.], to be, as a verb substantive or a copula.
    I.
    As a verb substantive, to be.
    A.
    In gen.
    1.
    Asserting existence, to be, exist, live:

    definitionum duo sunt genera prima: unum earum rerum quae sunt: alterum earum quae intelleguntur. Esse ea dico, quae cerni tangive possunt, ut fundum, aedes, parietem, cetera. Non esse rursus ea dico, quae tangi demonstrarive non possunt, cerni tamen animo atque intellegi possunt, ut si usucapionem, si tutelam, etc.... definias,

    Cic. Top. 5, 26 sq.:

    si abest, nullus est,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 16:

    nunc illut est, quom me fuisse quam esse nimio mavelim,

    id. Capt. 3, 3, 1:

    ita paene nulla sibi fuit Phronesium ( = paene mortuus est),

    id. Truc. 1, 2, 95:

    omne quod eloquimur sic, ut id aut esse dicamus aut non esse,

    Cic. de Or. 2, 38, 157:

    non statim, quod esse manifestum est, etiam quid sit apparet,

    Quint. 3, 6, 81: est locus, Hesperiam quam mortales perhibebant, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 23 Vahl.):

    flumen est Arar, quod, etc.,

    Caes. B. G. 1, 12:

    homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt!

    Cic. Fam. 11, 21, 1; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

    si quos inter societas aut est aut fuit aut futura est,

    id. Lael. 22, 83:

    nec enim, dum ero, angar ulla re, cum omni vacem culpa: et, si non ero, sensu omnino carebo,

    id. Fam. 6, 3, 4:

    si modo futuri sumus, erit mihi res opportuna,

    id. Att. 11, 4, 1:

    si quando erit civitas, erit profecto nobis locus: sin autem non erit, etc.,

    id. Fam. 2, 16, 6:

    nolite arbitrari, me cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

    id. Sen. 22, 79:

    si erit ulla res publica... sin autem nulla erit,

    id. Fam. 2, 16, 5:

    fuimus Troes, fuit Ilium,

    Verg. A. 2, 325:

    sive erimus seu nos fata fuisse volunt,

    Tib. 3, 5, 32: per quinquennia decem fuimus, Prud. Cath. praef. 2.—
    2.
    Of events, to be, happen, occur, befall, take place:

    illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo,

    Cic. Rep. 1, 16, 25:

    neque enim est periculum, ne, etc.,

    id. ib. 1, 23, 37:

    amabo, quid tibi est?

    Ter. Heaut. 2, 4, 24:

    quid se futurum esset,

    Liv. 33, 27. —
    3.
    Of location, to be present, to be at a place.
    (α).
    With adv., or other expressions of place:

    cum non liceret quemquam Romae esse, qui, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 41, § 100:

    cum Athenis decem ipsos dies fuissem,

    id. Fam. 2, 8, 3; id. de Or. 2, 7, 27:

    cum Africanus constituisset in hortis esse,

    id. Rep. 1, 9, 14:

    cum essemus in castris,

    id. ib. 1, 15:

    nonne mavis sine periculo tuae domi esse quam cum periculo alienae?

    id. Fam. 4, 7, 4:

    vos istic commodissime sperem esse,

    id. ib. 14, 7, 2: te hic tutissime puto fore, Pompon. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—
    (β).
    Of passages in a book or writing, with in and abl., to be, stand, be written, etc.:

    deinceps in lege est, ut, etc.,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    quid enim in illis (litteris) fuit praeter querelam temporum,

    id. Fam. 2, 16, 1.—
    (γ).
    Of personal relations, with ad or apud and acc., or cum and abl. of person:

    cum esset (Sulpicius Gallus) casu apud M. Marcellum,

    Cic. Rep. 1, 14, 21:

    eram cum Stoico Diodoto: qui cum habitavisset apud me mecumque vixisset, etc.,

    id. Brut. 90, 309:

    erat nemo, quicum essem libentius quam tecum et pauci, quibuscum essem aeque libenter,

    id. Fam. 5, 21, 1:

    qui me admodum diligunt multumque mecum sunt,

    id. ib. 4, 13, 6; cf. with simul:

    Smyrnae cum simul essemus complures dies,

    id. Rep. 1, 8, 13.—Hence, esp.: esse cum aliquo (aliqua), to be with, i. e. live with, associate with, as husband or wife:

    cujus soror est cum P. Quintio,

    Cic. Quint. 24, 77:

    ea nocte mecum illa hospitis jussu fuit,

    Plaut. Merc. 1, 1, 101; Ov. A. A. 3, 664:

    cum hac (meretrice) si qui adulescens forte fuerit,

    Cic. Cael. 20, 49; Ov. Am. 2, 8, 27: tum ad me fuerunt, qui, etc., Varr. ap. Non. 133, 28:

    Curio fuit ad me sane diu,

    Cic. Att. 10, 4, 8:

    cum ad me bene mane Dionysius fuit,

    id. ib. 10, 16, 1; cf.:

    esse sub uno tecto atque ad eosdem Penates,

    Liv. 28, 18.—
    4.
    Of relations analogous to place, of dress, condition, position, office, etc., to be, live, be found, etc., with in and abl.:

    cum est in sagis civitas,

    Cic. Phil. 8, 11, 32:

    in laxa toga,

    Tib. 2, 3, 78: sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictus;

    Sive erit in Cois, Coa decere puta,

    Ov. A. A. 2, 297: hominem non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse, Cic. Verr [p. 1798] 2, 4, 6, §

    11: in servitute,

    id. Clu. 7, 21:

    in illa opinione populari,

    id. ib. 51, 142:

    in magno nomine et gloria,

    id. Div. 1, 17, 31:

    in spe,

    id. Fam. 14, 3, 2:

    in tanta moestitia,

    id. Phil. 2, 15, 37:

    in odio,

    id. Att. 2, 22, 1:

    in probris, in laudibus,

    id. Off. 1, 18, 61:

    in officio,

    id. ib. 1, 15, 49:

    in injustitia,

    id. ib. 1, 14, 42:

    in vitio,

    id. ib. 1, 19, 62; id. Tusc. 3, 9, 19:

    ne in mora quom opus sit, sies,

    Ter. And. 2, 5, 13:

    ne in mora illi sis,

    id. ib. 3, 1, 9:

    hic in noxia'st,

    id. Phorm. 2, 1, 36:

    quae (civitas) una in amore atque in deliciis fuit,

    Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3:

    in ingenti periculo,

    Liv. 5, 47:

    in pace,

    id. 31, 29.—So with abl. without in, when qualified by an adj.:

    (statua) est et fuit tota Graecia summo propter ingenium honore et nomine,

    Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87:

    si quis asperitate ea est et inmanitate naturae,

    id. Lael. 23, 87:

    ne quo periculo proprio existimares esse,

    id. Fam. 4, 15, 2 (B. and K. ex conj.:

    in periculo): ego sum spe bona,

    id. ib. 12, 28, 3:

    res nunc difficili loco mihi videtur esse,

    id. ib. 12, 28, 3:

    incredibili sum sollicitudine de tua valetudine,

    id. ib. 16, 15, 1; esp. in phrase periculo alicujus esse, to be at the risk of any one:

    rem illam suo periculo esse,

    id. Att. 6, 1, 6:

    ut quae in naves inposuissent, ab hostium tempestatisque vi publico periculo essent,

    Liv. 23, 49, 2 Weissenb. ad loc.:

    dare nummos meo periculo,

    Dig. 46, 1, 24:

    communi periculo,

    ib. 13, 6, 21, § 1 (cf. II. B. 1. b. infra).—
    5.
    To depend upon, rest with, with in and abl.:

    res erat non in opinione dubia,

    Cic. Dom. 5, 11:

    sed totum est in eo, si, etc.,

    id. Att. 2, 22, 5:

    omnem reliquam spem in impetu esse equitum,

    Liv. 10, 14, 12:

    quoniam totum in eo sit, ne contrectentur pocula,

    Col. 12, 4, 3. —
    B.
    In partic.
    1.
    Esse (est, sunt, etc.) often stands without a subject expressed, or with an indef. subj., as antecedent of a rel.-clause, whose verb may be in the indic. or subj.; the former only when the subject is conceived as particular or limited, and actually existing; the latter always when it is conceived as indefinite; cf. Zumpt, Gram. § 562 sq.; Roby, Gram. § 1686 sq.; Madv. Gram. § 365; but the distinctions usually drawn by grammarians are not always observed by the best writers; and the subjunctive is always admissible, being the prevailing construction after sunt qui in class. prose, and nearly universal in postAug. writers: sunt, qui (quae), there are those ( people or things) who ( that), or simply some.
    a.
    With indic.
    (α).
    Without subject expressed:

    mulier mane: sunt Qui volunt te conventam,

    Plaut. Cist. 4, 2, 37:

    sunt hic quos credo inter se dicere,

    id. Cas. prol. 67:

    sunt quae te volumus percontari,

    id. Ps. 1, 5, 47:

    quid est, quod tu gestas tabellas?

    id. ib. 1, 1, 10:

    quid est, quod tu me nunc optuere?

    id. Most. 1, 1, 69; cf.:

    quid hoc est, quod foris concrepuit?

    id. ib. 5, 1, 15:

    tun' is es, Qui in me aerumnam obsevisti?

    id. Ep. 4, 1, 34:

    quid est, quod tuo animo aegre est?

    id. Cas. 2, 2, 9; id. Cist. 4, 1, 3:

    at ego est quod volo loqui,

    id. As. 1, 3, 79:

    est quod te volo secreto,

    id. Bacch. 5, 2, 30:

    sunt quos scio amicos esse, sunt quos suspicor,

    id. Trin. 1, 2, 54:

    ita subitum'st, quod eum conventum volo,

    id. ib. 5, 2, 51:

    sunt quae ego ex te scitari volo,

    id. Capt. 2, 2, 13:

    sed est quod suscenset tibi,

    Ter. And. 2, 6, 17:

    est quod me transire oportet,

    id. Hec. 2, 2, 31:

    quid sit quapropter te jussi, etc.,

    id. ib. 5, 1, 7:

    sunt item quae appellantur alces,

    Caes. B. G. 6, 27 init.:

    (nationes) ex quibus sunt qui ovis vivere existimantur,

    id. ib. 4, 10 fin.:

    sunt qui putant posse te non decedere,

    Cic. Fam. 1, 9, 25:

    sunt autem, qui putant non numquam complexione oportere supersederi,

    id. Inv. 1, 40, 72:

    quamquam sunt, qui propter utilitatem modo petendas putant amicitias,

    id. ib. 2, 55, 167:

    sunt autem quae praeterii,

    id. Att. 10, 4, 11:

    sunt, qui abducunt a malis ad bona, ut Epicurus. Sunt, qui satis putant ostendere, nihil inopinati accidisse... Sunt etiam qui haec omnia genera consolandi colligunt,

    id. Tusc. 3, 31, 76 Kuhn. N. cr.:

    sunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere,

    id. Off. 1, 24, 84:

    Argiletum sunt qui scripserunt ab Argola, etc.,

    Varr. L. L. 5, § 157 Mull.:

    sunt qui ita dicunt,

    Sall. C. 19, 4:

    sunt qui spiritum non recipiunt sed resorbent,

    Quint. 11, 3, 55:

    sunt, quos curriculo pulverem Olympicum Collegisse juvat,

    Hor. C. 1, 1, 3; cf. id. S. 1, 4, 24: sunt quibus unum opus est, etc., id. C. 1, 7, 5:

    sunt quibus in satira videor nimis acer,

    id. S. 2, 1, 1:

    sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit,

    id. ib. 2, 4, 47.—
    (β).
    With a subject expressed by an indefinite word or clause:

    sunt alii qui te volturium vocant,

    Plaut. Trin. 1, 2, 64:

    est genus hominum qui se primos omnium esse volunt,

    Ter. Eun. 2, 2, 17:

    multae sunt causae, quam ob rem cupio abducere,

    id. ib. 1, 2, 65 Fleck. (Ussing, cupiam):

    erat quidam eunuchus, quem mercatus fuerat,

    id. ib. 3, 5, 21:

    multaeque res sunt in quibus de suis commodis viri boni multa detrahunt,

    Cic. Lael. 16, 57:

    sunt ejus aliquot orationes, ex quibus lenitas ejus perspici potest,

    id. Brut. 48, 177:

    fuerunt alia genera philosophorum, qui se omnes Socraticos esse dicebant,

    id. de Or. 3, 17, 62:

    nonnulli sunt, qui aluerunt, etc.,

    id. Cat. 1, 12, 301:

    sunt quidam, qui molestas amicitias faciunt, cum ipsi se contemni putant,

    id. Lael. 20, 72:

    sunt vestrum, judices, aliquam multi, qui L. Pisonem cognoverunt,

    id. Verr. 2, 4, 25, § 56:

    multae et pecudes et stirpes sunt, quae sine procuratione hominum salvae esse non possunt,

    id. N. D. 2, 52, 130:

    sunt bestiae quaedam, in quibus inest aliquid simile virtutis, etc.,

    id. Fin. 5, 14, 38:

    permulta sunt, quae dici possunt, quare intellegatur, etc.,

    id. Rosc. Am. 33, 94; cf. id. Div. in Caecil. 7, 22; id. Off. 1, 14, 43; 1, 20, 69; id. Div. 1, 54, 123:

    fuere complures, qui ad Catilinam initio profecti sunt,

    Sall. C. 39, 5: haec sunt, quae clamores et admirationes in bonis oratoribus efficiunt. Cic. de Or. 1, 33, 152:

    alia fuere, quae illos magnos fecere,

    Sall. C. 52, 21.—
    b.
    With. subj.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem;

    sunt qui nullum censeant fieri discessum,

    Cic. Tusc. 1, 9, 18:

    sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent,

    id. Off. 1, 21, 71:

    de impudentia singulari sunt qui mirentur,

    id. Verr. 2, 1, 2, § 6:

    est eisdem de rebus quod dici potest subtilius,

    id. Tusc. 3, 15, 32:

    praesto est qui neget rem ullam percipi esse sensibus,

    id. Ac. 2, 32, 101:

    quicquid est quod deceat, id, etc.,

    id. Off. 1, 27, 94:

    sunt qui nolint tetigisse nisi illas, etc.,

    Hor. S. 1, 2, 28:

    sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras,

    id. Ep. 1, 1, 78:

    vestes Gaetulo murice tinctas Sunt qui non habeant, est qui non curet habere,

    id. ib. 2, 2, 182 et saep.—
    (β).
    With a more or less indefinite expression of the subject:

    sunt quidam e nostris, qui haec subtilius velint tradere et negent satis esse, etc.,

    Cic. Fam. 1, 9, 31:

    rarum est quoddam genus eorum, qui se a corpore avocent,

    id. Div. 1, 49, 111:

    quotus igitur est quisque qui somniis pareat?

    id. ib. 2, 60, 125; id. de Or. 2, 50, 196:

    solus est hic, qui numquam rationes ad aerarium referat,

    id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

    quae quibusdam admirabilia videntur, permulti sunt, qui pro nihilo putent,

    id. Lael. 23, 86:

    erat nemo in quem ea suspicio conveniret,

    id. Rosc. Am. 23, 65, cf.:

    quis enim miles fuit, qui Brundisii illam non viderit? quis, qui nescierit, etc.,

    id. Phil. 2, 25, 61:

    sit aliquis, qui nihil mali habeat,

    id. Tusc. 1, 35, 85:

    sunt nonnullae disciplinae, quae officium omne pervertant,

    id. Off. 1, 2, 5:

    est quaedam animi sanitas quae in insipientem quoque cadat,

    id. Tusc. 4, 13, 30:

    Syracusis lex est de religione, quae jubeat,

    id. Verr. 2, 2, 51, § 126:

    unus est qui curet constantia magis quam consilio,

    id. Att. 1, 18, 7:

    si est una ex omnibus quae sese moveat,

    id. Rep. 6, 26, 28:

    multi sunt, qui non acerbum judicent vivere, sed supervacuum,

    Sen. Ep. 24, 26:

    erant sententiae quae castra Vari oppugnanda censerent,

    Caes. B. C. 2, 30:

    fuere cives qui seque remque publicam obstinatis animis perditum irent,

    Sall. C. 36, 4:

    sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem Possis,

    Hor. Ep. 1, 1, 34:

    sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus,

    id. A. P. 347.—
    * c.
    Poet.: est, quibus (acc. to the Gr. estin hois):

    est quibus Eleae concurrit palma quadrigae: est quibus in celeres gloria nata pedes,

    Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—
    2.
    With dat., to belong or pertain to; or, rendering the dative as the subject of the verb, to have ( possess, = the Fr. etre a used of property, and of permanent conditions or characteristics, not of temporary states, feelings, etc.; cf. Krebs, Antibarb. p. 417 sq.): aliquid reperiret, fingeret fallacias, Unde esset adulescenti, amicae quod daret, Ter. Heaut. 3, 2, 23:

    nomen Mercurio'st mihi, Plaut Am. prol. 19: nisi jam tum esset honos elo quentiae,

    Cic. Brut. 10, 40:

    est igitur homini cum deo similitudo,

    id. Leg. 1, 8, 25:

    familiaritas, quae mihi cum eo est,

    id. Att. 8. 3, 2:

    privatus illis census erat brevis,

    Hor. C. 2, 15, 13; cf.:

    Trojae et huic loco nomen est,

    Liv. 1, 1, 5:

    Hecyra est huic nomen fabulae,

    Ter. Hec. prol. 1:

    cui saltationi Titius nomen esset,

    Cic. Brut. 62, 225:

    cui (fonti) nomen Arethusa est,

    id. Verr. 2, 4, 53, § 118:

    Scipio, cui post Africano fuit cognomen,

    Liv. 25, 2, 6.—With ellips. of dat. ( poet.):

    nec rubor est emisse palam (sc. ei),

    nor is she ashamed, Ov. A. A. 3, 167:

    neque testimonii dictio est (sc. servo),

    has no right to be a witness, Ter. Phorm. 2, 1, 63.—
    b.
    Esse alicui cum aliquo, to have to do with, to be connected with a person:

    tecum nihil rei nobis, Demipho, est,

    Ter. Phorm. 2, 3, 74:

    sibi cum illa mima posthac nihil futurum,

    Cic. Phil. 2, 31, 77:

    jussit bona proscribi ejus, quicum familiaritas fuerat, societas erat,

    id. Quint. 6, 25:

    si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus,

    id. Fam. 15, 10, 2.—
    3.
    Esse with certain prepp. and their cases (cf. also I. A. 2. 3. 4. supra).
    (α).
    Esse ab aliquo, to be of a person, to be the servant, disciple, adherent, partisan, etc., of:

    es ne tu an non es ab illo milite e Macedonia?

    do you belong to? Plaut. Ps. 2, 2, 21:

    ab Andria est ancilla haec,

    Ter. And. 3, 1, 3; 4, 4, 17:

    erat enim ab isto Aristotele,

    Cic. de Or. 2, 38, 160:

    sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me,

    makes for me, id. de Or 1, 13, 55 (cf. ab, I. B. 3., II. B. 2. o.). —
    (β).
    Esse pro aliquo, to be in favor of, make for:

    (judicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse,

    Cic. Clu. 32, 88.—
    (γ).
    Esse ex aliqua re, to consist of, be made up of:

    (creticus) qui est ex longa et brevi et longa,

    Cic. de Or. 3, 47, 183; cf.:

    duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus,

    id. Or. 63, 212:

    etsi temeritas ex tribus brevibus et longa est,

    id. ib. 63, 214; 64, 215 (v. also 6. infra). —
    4.
    Euphem., in perf. tempp., of one who has died or a thing that has perished, to be no more, to be gone, departed, dead ( poet.):

    horresco misera, mentio quoties fit partionis: Ita paene tibi fuit Phronesium,

    i. e. had almost died, Plaut. Truc. 1, 2, 92:

    nunc illud est, cum me fuisse quam esse nimio mavelim,

    id. Capt. 3, 3, 1:

    sive erimus, seu nos fata fuisse velint,

    Tib. 3, 5, 32:

    fuimus Troes, fuit Ilium et ingens Gloria Teucrorum,

    Verg. A. 2, 325:

    certus in hospitibus non est amor: errat ut ipsi, Cumque nihil speres firmius esse, fuit,

    Ov. H. 16, (17), 192.—
    5.
    Pregn., to be real or a fact, to be the case; so esp.: est, esto, it is even so, be it so, such is or let such be the case, granted, well, etc.:

    quid tibi vis dicam, nisi quod est?

    Plaut. Ep. 1, 1, 17:

    sunt ista, Laeli,

    Cic. Lael. 2, 6:

    ista esse credere,

    id. Tusc. 1, 6, 10: est vero, inquit, Africane, id. Fragm. ap. Lact. 1, 18:

    est ut dicis, inquam,

    id. Fin. 3, 5, 19:

    sit quidem ut sex milia seminum intereant,

    Col. 3, 3, 13:

    esto: ipse nihil est, nihil potest,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 47; cf.:

    verum esto,

    id. Fin. 2, 23, 75:

    esto,

    Verg. A. 7, 313; 10, 67; Hor. Ep. 1, 1, 81; 1, 17, 37 al.—Hence,
    b.
    The connections est ut, ubi, cum, quod, or with a subject-clause, it happens or chances that, it is the case that, there is cause or reason why, there is a time when, it is allowed or permissible that, one may, etc.
    (α).
    Est ut, it is the case or fact, that, etc.:

    sin est, ut velis Manere illam apud te, dos hic maneat,

    Ter. Phorm. 5, 7 (8), 32:

    si est, ut dicat velle se, Redde,

    id. Hec. 4, 1, 43:

    si est, culpam ut Antipho in se admiserit,

    id. Phorm. 2, 1, 40:

    est, ut id maxime deceat,

    Cic. Or. 59, 199:

    quando fuit, ut, quod licet, non liceret?

    id. Cael. 20, 48:

    non est igitur, ut mirandum sit, ea praesentiri, etc.,

    id. Div 1, 56, 128:

    non erat, ut fieri posset, mirarier umquam,

    Lucr. 5, 979:

    futurum esse ut omnes pellerentur,

    Caes. B. G. 1, 31:

    non est, ut copia major Ab Jove donari possit tibi,

    Hor. Ep. 1, 12, 2:

    est ut viro vir latius ordinet Arbusta sulcis,

    id. C. 3, 1, 9; Dig. 38, 7, 2.—Cf. esse after a neg., with quin:

    numquam est enim, quin aliquid memoriae tradere velimus,

    Auct. Her. 3, 24, 40.—Also, est ut, there is reason, that, etc.:

    magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut, etc.,

    Cic. Cael. 6, 14 fin.: ille erat ut odisset primum defensorem salutis meae, he had good reason for hating [p. 1799] id. Mil. 13, 35; cf.:

    quid erat cur Milo optaret,

    id. ib. 13, 34:

    neque est ut putemus ignorari ea ab animalibus,

    Plin. 18, 1, 1, § 3. —
    (β).
    Est ubi, sometime or another, sometimes:

    erit, ubi te ulciscar, si vivo,

    Plaut. Ps. 5, 2, 26:

    est, ubi id isto modo valeat,

    Cic. Tusc. 5, 8, 23.—
    (γ).
    Est cum, sometimes:

    est cum non est satius, si, etc.,

    Auct. Her. 4, 26, 36.—
    (δ).
    Est quod, there is reason to, I have occasion:

    est quod visam domum,

    Plaut. Aul. 2, 2, 26:

    etsi magis est, quod gratuler tibi quam quod te rogem,

    I have more reason to, Cic. Att. 16, 5, 2:

    est quod referam ad consilium: sin, etc.,

    Liv. 30, 31, 9:

    quod timeas non est,

    Ov. H. 19, 159:

    nil est illic quod moremur diutius,

    Ter. Heaut. 4, 7, 6:

    non est quod multa loquamur,

    Hor. Ep. 2, 1, 30.—Cf. with cur:

    non est cur eorum spes infragatur,

    Cic. Or. 2, 6:

    nihil est cur,

    id. Fam. 6, 20, 1.—
    (ε).
    Est, sit, etc., with infin. in Gr. constr., it is possible, is allowed, permitted, one may, etc. (mostly poet. and post-class.):

    est quadam prodire tenus, si non datur ultra,

    Hor. Ep. 1, 1, 32:

    Cato, R. R. prooem. § 1: scire est liberum Ingenium atque animum,

    Ter. Ad. 5, 3, 42:

    nec non et Tityon terrae omniparentis alumnum Cernere erat,

    Verg. A. 6, 596; 8, 676; Sil. 2, 413:

    neque est te fallere quicquam,

    Verg. G. 4, 447:

    unde Plus haurire est,

    Hor. S. 1, 2, 79:

    est Gaudia prodentem vultum celare,

    id. ib. 2, 5, 103:

    quod versu dicere non est,

    id. ib. 1, 5, 87:

    quod tangere non est,

    Ov. M. 3, 478:

    quae verbo objecta, verbo negare sit,

    Liv. 42, 41, 2 Weissenb. ad loc.:

    ut conjectare erat intentione vultus,

    Tac. A. 16, 34:

    est videre argentea vasa,

    id. G. 5; Val. Max. 2, 6, 8; v. Zumpt, Gram. § 227.— With dat.:

    ne tibi sit frigida saxa adire,

    Prop. 1, 20, 13; Tib. 1, 6, 24 (32):

    tu procul a patria (nec sit mihi credere tantum!) Alpinas nives Me sine vides,

    Verg. E. 10, 46:

    fuerit mihi eguisse aliquando amicitiae tuae,

    Sall. J. 110, 3; Dig. 46, 3, 72, § 4.—
    (ζ).
    In eo ease ut, etc., to be in a condition to reach the point that, to be possible, etc., to be about to, on the point of, etc. ( impers. or with res, etc., as subj.):

    cum jam in eo esset, ut in muros evaderet miles,

    Liv. 2, 17, 5:

    si viderent in eo jam esse ut urbs caperetur,

    id. 28, 22, 8:

    jamque in eo rem fore, ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,

    id. 8, 27, 3:

    cum res non in eo essent ut, etc.,

    id. 33, 41, 9:

    non in eo esse Carthaginiensium res, ut, etc.,

    id. 30, 19, 3; 34, 41. —With person. subj. (late Lat.):

    cum ab Ulixe adducta Iphigenia in eo esset, ut immolaretur,

    Hyg. Fab. 261. —
    6.
    Like the Engl. to be, for to come, fall, reach, to have arrived, etc. (hence also with in and acc.):

    ecquid in mentem est tibi, Patrem tibi esse?

    Plaut. Bacch. 1, 2, 54:

    nam numero mi in mentem fuit,

    id. Am. 1, 1, 26:

    ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,

    Cic. Quint. 5, 22:

    portus in praedonum fuisse potestatem sciatis,

    id. Imp. Pomp. 12, 33:

    ut certior fieret, quo die in Tusculanum essem futurus,

    id. Att. 15, 4, 2:

    qui neque in provinciam cum imperio fuerunt,

    id. Fam. 8, 8, 8:

    quae ne in potestatem quidem populi Romani esset,

    Liv. 2, 14, 4:

    nec prius militibus in conspectum fuisse,

    Suet. Aug. 16:

    esse in amicitiam populi Romani dicionemque,

    Cic. Div. in Caecil. 20, 66; cf.:

    in eorum potestatem portum futurum,

    id. Verr. 2, 5, 38, § 98; v. Gell. 1, 7, 16 sq.; Zumpt, Gram. § 316.—
    7.
    Of time, to pass, elapse (rare but class.):

    diem scito nullum esse, quo, etc.,

    Cic. Q. Fr. 3, 3, 1.
    II.
    As a copula, to be any thing or in any manner.
    A.
    In gen.
    1.
    With an adj., subst., or pron.:

    et praeclara res est et sumus otiosi,

    Cic. Lael. 5, 17:

    quod in homine multo est evidentius,

    id. ib. 8, 27:

    sperare videor Scipionis et Laelii amicitiam notam posteritati fore,

    id. ib. 4, 15:

    non sum ita hebes, ut istud dicam,

    id. Tusc. 1, 6, 12:

    cum, ignorante rege, uter esset Orestes, Pylades Orestem se esse diceret, Orestes autem ita ut erat, Orestem se esse perseveraret,

    id. Lael. 7, 24:

    consul autem esse qui potui? etc.,

    id. Rep. 1, 6, 10:

    nos numerus sumus et fruges consumere nati,

    are a mere number, Hor. Ep. 1, 2, 27:

    pars non minima triumphi est victimae praecedentes,

    Liv. 45, 49:

    nobile erit Romae pascua vestra forum,

    Prop. 4 (5), 9, 20:

    sanguis erant lacrimae,

    Luc. 9, 811:

    ego tu sum, tu es ego: unanimi sumus,

    Plaut. Stich. 5, 4, 49:

    tuos sum,

    id. Bacch. 1, 1, 60: domus non ea est, quam parietes nostri cingunt, Cic. Rep. 1, 13, 19:

    is enim fueram, cui, etc.,

    id. ib. 1, 4, 7.—
    2.
    Less freq. with adv. (esp. in colloq. language): Am. Satin' tu sanus es? Sos. Sic sum ut vides, Plaut. Am. 2, 1, 57:

    sic, inquit, est,

    Cic. Rep. 1, 38, 60:

    est, inquit, ut dicis,

    id. ib. 1, 40, 63:

    quod ita cum sit,

    id. ib. 1, 45, 69:

    quia sunt haud procul ab hujus aetatis memoria,

    id. ib. 1, 1, 1 B. and K.:

    nec vero habere virtutem satis est,

    id. ib. 1, 2, 2: frustra id inceptum Volscis fuit. Liv. 2, 25:

    dato qui bene sit: ego, ubi bene sit, tibi locum lepidum dabo,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 51:

    apud matrem recte est,

    Cic. Att. 1, 7:

    cum in convivio comiter et jucunde fuisses,

    id. Deiot. 7, 19:

    omnes hanc quaestionem haud remissius sperant futuram,

    id. Rosc. Am. 5, 11:

    dicta impune erant,

    Tac. A. 1, 72.—Esp.: facile alicubi (in aliqua re) esse, with pleasure, glad to be:

    quod in maritimis facillime sum,

    Cic. Fam. 2, 16, 2:

    locum habeo nullum ubi facilius esse possum,

    id. Att. 13, 26, 2 (on esse with an adverb, v. Haase ap. Reisig, Vorles. p. 394; cf. also bene under bonus fin.).—
    B.
    In partic.
    1.
    With gen. part., to be of, belong to a class, party, etc.:

    in republica ita est versatus, ut semper optimarum partium et esset et existimaretur,

    Nep. Att. 6, 1:

    qui ejusdem civitatis fuit,

    id. Them. 9, 1:

    qui Romanae partis erant, urbe excesserunt,

    Liv. 35, 51, 7: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus;

    si defenditis, vestri, si deseritis, Samnitium erimus,

    id. 7, 30, 9 sq. —
    2.
    With gen. or abl. denoting quality.
    (α).
    With gen.:

    nimium me timidum, nullius animi, nullius consilii fuisse confiteor,

    Cic. Sest. 16, 36:

    disputatio non mediocris contentionis est,

    id. de Or. 1, 60, 257:

    magni judicii, summae etiam facultatis esse debebit,

    id. Or. 21, 70:

    (virtus) nec tantarum virium est, ut se ipsa tueatur,

    id. Tusc. 5, 1, 2; id. Fin. 5, 12, 36:

    Sulla gentis patriciae nobilis fuit,

    Sall. J. 95, 3:

    summi ut sint laboris,

    Caes. B. G. 4, 2:

    civitas magnae auctoritatis,

    id. ib. 5, 54:

    refer, Cujus fortunae (sit),

    Hor. Ep. 1, 7, 54:

    se nullius momenti apud exercitum futurum,

    Nep. Alcib. 8, 4:

    qui ejusdem aetatis fuit,

    id. ib. 11, 1:

    invicti ad laborem corporis erat,

    Liv. 9, 16:

    nec magni certaminis ea dimicatio fuit,

    id. 21, 60:

    somni brevissimi erat,

    Suet. Claud. 33.—So of extent, number, etc.:

    classis centum navium,

    Nep. Them. 2, 2; 2, 5:

    annus trecentarum sexaginta quinque dierum,

    Suet. Caes. 40.—
    (β).
    With abl.:

    bono animo es,

    Ter. Eun. 1, 2, 4:

    jam aetate ea sum, ut, etc.,

    id. Hec. 5, 1, 11:

    bellum varia victoria fuit,

    Sall. J. 5, 1:

    L. Catilina nobili genere natus fuit magna vi et animi et corporis, set ingenio malo,

    id. C. 5, 1:

    Sulla animo ingenti,

    id. J. 95, 3:

    esse magna gratia,

    Caes. B. G. 1, 8:

    tenuissima valetudine esse,

    id. ib. 5, 40:

    si fuerit is injustus, timidus, hebeti ingenio atque nullo,

    Cic. Tusc. 5, 15, 45:

    mira sum alacritate ad litigandum,

    id. Att. 2, 7, 2:

    bono animo sint et tui et mei familiares,

    id. Fam. 6, 18, 1:

    ut bono essent animo,

    id. Rep. 1, 17, 29:

    ut uxores eodem jure sint quo viri,

    id. ib. 1, 43, 67:

    qui capite et superciliis semper est rasis,

    id. Rosc. Com. 7, 20:

    abi, quaere, unde domo quis, Cujus fortunae, quo sit patre quove patrono,

    Hor. Ep. 1, 7, 54 (cf. I. A. 4. supra). —
    3.
    With gen. or abl. of price or value.
    (α).
    With gen.:

    pluris est oculatus testis quam auriti decem,

    Plaut. Truc. 2, 6, 8:

    videtur esse quantivis pretii,

    Ter. And. 5, 2, 15:

    a me argentum, quanti (servus) est, sumito,

    id. Ad. 5, 9, 20:

    si ullo in loco frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

    Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

    ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit,

    id. Rosc. Com. 12, 33:

    ut quisque, quod plurimi sit, possideat, ita, etc.,

    id. Par. 6, 2, 48:

    magni erunt mihi tuae litterae,

    id. Fam. 15, 15, 4:

    parvi sunt foris arma, nisi, etc.,

    id. Off. 1, 22, 76:

    an emat denario quod sit mille denarium,

    id. ib. 3, 23, 92:

    parvi pretii est quod nihili est,

    id. Q. Fr. 1, 2, 4:

    mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,

    is worth more to me, weighs more with me, id. Att. 12, 28, 2:

    neque pluris pretii cocum quam vilicum habeo,

    Sall. J. 85, 39:

    erat (agellus) centum milium nummum,

    Plin. Ep. 6, 3, 1. —
    (β).
    With abl.: sextante sal et Romae et per totam I i aliam erat, was worth, stood at, Liv. 29, 37.—
    4.
    With gen. of possession, etc., it belongs, pertains to; or it is the part, property, nature, mark, sign, custom, or duty of, etc.
    (α).
    In gen.:

    audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc.,

    who possess, Cic. Rep. 1, 7, 12:

    ea ut civitatis Rhodiorum essent,

    Liv. 37, 55, 5:

    teneamus eum cursum, qui semper fuit optimi cujusque,

    Cic. Rep. 1, 2, 3:

    quamobrem neque sapientis esse accipere habenas,

    id. ib. 1, 5, 9; id. de Or. 2, 20, 86:

    sapientis est consilium explicare suum, etc.,

    id. ib. 2, 81, 333:

    temeritas est florentis aetatis, prudentia senescentis,

    id. Sen. 6, 20:

    est adulescentis majores natu vereri,

    id. Off. 1, 34, 122:

    Aemilius, cujus tum fasces erant,

    Liv. 8, 12, 13:

    tota tribuniciae potestatis erat,

    id. 3, 48:

    alterius morientis prope totus exercitus fuit,

    id. 22, 50:

    jam me Pompeii totum esse scis,

    Cic. Fam. 2, 13, 2:

    hominum, non causarum, toti erant,

    Liv. 3, 36:

    plebs novarum, ut solet, rerum atque Hannibalis tota esse,

    were devoted to, favored, id. 23, 14:

    Dolopes numquam Aetolorum fuerant: Philippi erant,

    id. 38, 3:

    Ptolemaeus propter aetatem alieni arbitrii erat,

    id. 42, 29:

    est miserorum ut malevolentes sint,

    Plaut. Capt. 3, 4, 51:

    quod alterum divinitatis mihi cujusdam videtur,

    Cic. de Or. 2, 20, 86:

    negavit moris esse Graecorum, ut, etc.,

    id. Verr. 2, 1, 26, § 66:

    non est gravitatis ac sapientiae tuae, ferre immoderatius casum incommodorum tuorum,

    id. Fam. 5, 16, 5:

    est hoc Gallicae consuetudinis, uti, etc.,

    Caes. B. G. 4, 5.—Rarely with pronom. posses.:

    est tuum, Cato, videre quid agatur,

    Cic. Mur. 38, 83:

    fuit meum quidem jam pridem rem publicam lugere,

    id. Att. 12, 28, 2.—
    (β).
    Esp., with gerundive, to denote tendency, effect, etc.:

    quae res evertendae rei publicae solerent esse,

    Cic. Verr. 2, 2, 53, § 132:

    regium inperium, quod initio conservandae libertatis fuerat,

    Sall. C. 6, 7:

    qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent,

    Liv. 3, 31, 7:

    ea prodendi imperii Romani, tradendae Hannibali victoriae esse,

    id. 27, 9, 12:

    nihil tam aequandae libertatis esse quam potentissimum quemque posse dicere causam,

    id. 38, 51, 8:

    frustrationem eam legis tollendae esse,

    id. 3, 24, 1 Weissenb. ad loc.; 3, 39, 8; 5, 3, 5; 40, 29, 11.—
    5.
    With dat. of the end, object, purpose, etc.:

    vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere,

    Cic. Rosc. Am. 17, 48:

    etiam quae esui potuique non sunt, contineri legato,

    Dig. 33, 9, 3; Gell. 4, 1, 20:

    ut divites conferrent, qui essent oneri ferendo,

    Liv. 2, 9:

    magis vis morbi curae esset, maxime quod, etc.,

    id. 4, 21, 5:

    cum solvendo aere (i. e. aeri) alieno res publica non esset,

    id. 31, 13:

    iniciuntur ea, quae umori extrahendo sunt,

    Cels. 4, 10 fin. — Esp. in phrase solvendo esse, to be solvent, able to pay:

    tu nec solvendo eras,

    Cic. Phil. 2, 2, 4:

    cum solvendo civitates non essent,

    id. Fam. 3, 8, 2 (v. solvo).—
    6.
    With predicative dat. sing., denoting that which the subject is, becomes, appears to be, etc.
    (α).
    Without second dat. of pers.:

    auxilio is fuit,

    Plaut. Am. prol. 94:

    magis curae'st,

    id. Bacch. 4, 10, 3; id. Curc. 4, 2, 15; id. As. 1, 3, 23; id. Capt. 5, 2, 13 sq.:

    cui bono fuerit,

    Cic. Phil. 2, 14, 35:

    eo natus sum ut Jugurthae scelerum ostentui essem,

    Sall. J. 24, 10: cupis me esse nequam;

    tamen ero frugi bonae,

    Plaut. Ps. 1, 5, 51:

    magnoque esse argumento, homines scire pleraque antequam nati sint, quod, etc.,

    Cic. Sen. 21, 78:

    multi Indicioque sui facti persaepe fuere, Lucr 4, 1019: ejus rei ipsa verba formulae testimonio sunt,

    Cic. Rosc. Com. 4, 11:

    haec res ad levandam annonam impedimento fuit,

    Liv. 4, 13:

    cujus rei Demosthenes atque Aeschines possunt esse documento,

    Quint. 7, 1, 2.—
    (β).
    With second dat. of pers.:

    obsecro vos ego mi auxilio sitis,

    Plaut. Aul. 4, 9, 5; id. Ep. 5, 2, 11; id. Most. 1, 2, 68:

    ne quid Captioni mihi sit,

    id. ib. 3, 3, 19:

    mihi cordi est,

    id. Cist. 1, 1, 110:

    ubi eris damno molestiae et dedecori saepe fueris,

    id. As. 3, 2, 25:

    metuo illaec mihi res ne malo magno fuat,

    id. Mil. 2, 6, 12:

    nec Salus nobis saluti jam esse potest,

    id. Most. 2, 1, 4:

    bono usui estis nulli,

    id. Curc. 4, 2, 15:

    quae sint nobis morbo mortique,

    Lucr. 6, 1095:

    quo magis quae agis curae sunt mihi,

    Ter. Ad. 4, 5, 46:

    omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt,

    Cic. Rep. 1, 1, 1: ut mihi magnae curae tuam vitam ac dignitatem esse scires, Anton. ap. Cic. Att. 10, 8, A fin.:

    accusant ei, quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,

    Cic. Rosc. Am. 5, 13: haec tam parva [p. 1800] civitas praedae tibi et quaestui fuit, id. Verr. 2, 3, 37, § 85:

    ea dictitare, quae detrimento, maculae, invidiae, infamiae nobis omnibus esse possint,

    id. ib. 2, 3, 62, §

    144: minus ea bella curae patribus erant, quam, etc.,

    Liv. 35, 23, 1:

    sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc.,

    id. 4, 7, 6:

    si hoc perinde curae est tibi quam illud mihi,

    Plin. Ep. 6, 8, 9:

    quantaeque curae tibi fuit, ne quis, etc.,

    id. Pan. 25, 3:

    quantae sit mihi curae,

    id. Ep. 6, 8, 2:

    si judicibus ipsis aut gloriae damnatio rei aut deformitati futura absolutio,

    Quint. 6, 1, 12.—Rarely with dat. gerund:

    nec tamen impedimento id rebus gerundis fuit,

    Liv. 26, 24 (for a full account of this dative, v. Roby, Gram. 2, praef. pp. xxv.-lvi., and § 1158 sq.).—
    7.
    Esse ad aliquid, to be of use for, to serve for:

    vinum murteum est ad alvum crudam,

    Cato, R. R. 125:

    completae naves taeda et pice reliquisque rebus quae sunt ad incendia,

    Caes. B. C. 3, 101:

    valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime,

    Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124.—
    8.
    Id est or hoc est, with predic.-clause by way of explanatory addition, that is, that is to say; sometimes also with a climax in the sense, which is as much as to say, or which is the same thing:

    sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur,

    Cic. Brut. 46, 172:

    quodsi in scena, id est in contione verum valet, etc.,

    id. Lael. 26, 97:

    meos amicos, in quibus est studium, in Graeciam mitto, id est ad Graecos ire jubeo,

    id. Ac. 1, 2, 8:

    si Epicurum, id est si Democritum probarem,

    id. ib. 1, 2, 6:

    ut (sapiens) aegritudine opprimatur, id est miseria,

    id. Tusc. 3, 13, 27: a parte negotiali, hoc est pragmatikêi, Quint. 3, 7, 1:

    cum in bona tua invasero, hoc est, cum te docuero,

    id. 8, 3, 89.—
    9.
    Poet., with Greek inf. pleonastically:

    esse dederat monumentum,

    Verg. A. 5, 572 (cf.: dôke xeinêion einai, Hom. Il. 10, 269).
    2.
    sum = eum, Enn. ap. Fest., v. is.
    3.
    sum- in composition, for sub before m; v. sub fin.

    Lewis & Short latin dictionary > sum

См. также в других словарях:

  • MIMUS — sermonis est cuiuslibet seu facti, cum lascivia, imitatio, finitore Diomede: unde Pantomimi, omnium rerum imitatores; et Archimimi, mimorum principes dicti sunt. Vide Scalig. Poet. l. 1. c. 10. Nomen Pantomimi primus usurpavit Pylades, ex Asia… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • BOHEMIA — Germaniae regio, cuius limites, secundum Auctorem Hist. Orbis Terr. ab Ortu Silesia et Moravia, ab Occasu Bavaria, a Meridie Austria, a Borea Misnia ac Lusatia, sunt: Figuram ovalem habet, et montibus ac silvis undique cincta, Amphitheatri… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • BASILISCUS — I. BASILISCUS Graece Βασιλίσκος Latine Regulus, Chaldaeis hurman, Hebraeis tsepha, vel tsiphoni, Proverb. c. 23. v. 32. et Elaiae c. 11. v. 8. ab ipso horrendo sono, sibiloque, quô reliqua animalia vel fugat vel interficit, serpentis genus est… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • BICON — Graecus, inter colonos, ab Alexandro M. circa Bactra, relictos, aemulum Athenodorum, qui revertendi cupidine in Patriam regium nomen astumpsit, invitatum ad epulas per Boxum Macerianum occidit. Quomodo supplicio ob id irrogando evaserit, multis… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ETHNARCHA — Graece Ε᾿θνάρχης, vide supra, ubi de Aechmatotarchis. Sed et cum Herodis M. testamento Archelao dignitas regia, cum Iudaea, Sameria, et Idumaea obtigisset, Ε᾿θνάρχην tamen cum, non Regem, appellatum dicit Iosephus, priusquam regium nomen illi… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PALATIUM — I. PALATIUM Imperatorum Regumque Aula, ut et splendidorum quorumque hominum magnificae aedes; unde nomen traxerit, dictum supra. Suidas a capite hominis recenter occisi, dum locarentur ibi fundamenta, reperto, nominis originem arcessit, quod apud …   Hofmann J. Lexicon universale

  • KONIGSBERGA — vulgo Kongisberg, Prussiae Ducalis urbs primaria, Hanseatica, ampla, emporiumque Poloniae celebre, cum arce et portu, prope ostia Pregelae fluv. in Habum sinum, sub dominio Electoris Brandeb. Dicitur Mons Regius Lat. Kroleffsky Polonis. Estque… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • DII — ingenii ab Unius notitia exerrantis figmentum, tot fuêre apud Gentiles, quot deprehendêrunt vel usui suo, vel terrori, vel admirationi apta instrumenta; omisso Eo, qui solus horum Auctor, naturâ suâ invisibilis, per visibilia haec sua opera ipsis …   Hofmann J. Lexicon universale

  • RHEGIUM — I. RHEGIUM extremum agri Brutii versus Occidentem oppid. cognomentô Iulium. Ptolem. Σκύλλαιον ἄκρον, Ρ῾ήγιον Ι᾿ούλιον, Λευκόπετρα ακρα. Vulgo nunc incolis, et elegantius loquentibus, Reggio dicitur. Mela adversô itinere incedens, l. 2. c. 4.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • FLUVII — α. Fluvii Russiae. Dwina quae vox Russis binarium denotat; quod fluvios Iugam, et Wuymam recipiat. Egreditur in mare Album, ad Emporia S. Michaelis, et S. Nicolai. Iuga, Furnerio Iug, similiter. Moscua, urbem Moscuam praeterlapsus, in Occam… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Charite — Charité Universitätsmedizin Berlin Gründung 1710 Trägerschaft staatlich Ort Berlin …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»